Tiddukla Tadelsant Imedyazen

Asebter n umager | Imagraden | Isalan | Imenzayen | Taftilt | Imawalen | Idlisen-nnegh | Leqdicat-nnegh | Imazighen | Lmed tamazight | English | Español | Français | Arabe | Anmager | Tabrat n Yimedyazen | Arum-agh-d | Imaslad'en | Tamesgida | Amezruy n Tiddukla

azamul.jpg

ANṢUF YIS-WEN S ADEG-NNEΓ

Win yebγan tamaziγt, ad yissin tira-s

 

 

Tiddukla tadelsant Imedyazen d tiddukla tiwizit ay iqeddcen ala kan i weḥraz akk d wesnerni n tutlayt tamaziγt. Iqeddicen-is meṛṛa ttuwehhan s anect-a yernu nezmer ad d-nebder gar-asen s umata asselmed n tmaziγt s tebratin, assuffeγ n yedlisen akk d tesγunt (revue) s tmaziγt akk d welqaḍ n wayen akk yellan d tigemmi (patrimoine) n wawal deg yiles amaziγ (isefra, inzan, timucuha, atg.).

Deg udeg-agi (site), ad d-tafem aṭas n yisalan nniḍen ghef wayen yerzan leqdic-nneγ, ayen ay nexdem yagi d wayen ara d-nettheggi sya γer sdat, ma yebγa Ṛebbi. Tzemrem ad d-tafem daγen dagi isallen γef Yimaziγen, idles d umezruy-nsen, am wakken ay tzemrem ad tessutrem ad tlemdem tamaziγt ama s tebratin neγ s internet, deg udeg-agi.

Nessaram dakken tirzi-nwen γef udeg-nneγ ad ken-teεjeb :-)

 

Tabrat n Yimedyazen uṭṭun 18

Tabrat n Yimedyazen d aγmis adelsan ay d-tessuffuγ tiddukla-nneγ deg udeg-ines n internet, nettawi-d deg-s awal s umata γef tutlayin tidersiyin (minoritaires) d termit n yimawlan-nsent i wakk-n ad asent-gen leqrar neγ ad tent-id-ssukksen, akk d leqdic n waṭas n yegduden i wakk-n ad ḥerzen idles ed tnettit-nsen (identité).

Tasertit n yilsawen* tasuvyatit deg Asya Talemmast

 

*politique linguistique

 

Sγur Mark Dickens

 

Grem tamawt: anadi-a yettwaru-d deg tgara n yiseggasen n tmanyin, qbel ad teγli Tdukli Tasuvyatit, dγa tilγa (informations) ara tafem deg-s d tid ay yerzan timura n Asya Talemmast qbel ad awint azarug (indépendance).

 

Tazzwert

 

Amghar seg Tajikistan Sdeffir n Tegrawla (Révolution) tarusit n Tubeṛ 1917,  Akabar abulcivi yekkes-as adabu (pouvoir) i uqiṣ̣er amesbaṭli Nikolai wis Sin, yessebded-d awanak (ddula) anemlay (socialiste) amezwaru deg umaḍal (ddunit). Ibulciviyen, asmi ay rebḥen imenγi-nsen, weṛten-d yiwet n tmurt d tameqrant, ay yellan deg yiwet n tegnit d tukrist (complexe) ama seg yidis n tsertit (politique), neγ seg win n yedles, neγ n yiles, deg-s ugar n 100 n yimelyunen n yimezdaγen ay yessawalen azal n 150 n yilsawen yemgerraden. Imḍebbren imaynuten n Tdukli-a Tasuvyatit ugaden lemmer ad ilint kra seg trebbaε-a ara ifaṛsen tagnit, imir-nni, akk-n ad awyen azarug-nsen (indépendance). Dγa, anabaḍ-nsen (lḥukuma) amaynut, taγawsa tamezwarut ay γef yeqdec nettat d aḥaṛeb n kra n way-n ay izemren ad ihudd ed ad yebḍu Amenkud-nni (Empire) arusi ay d-weṛten, akk-n ay teḍra i yimenkuden ni ḍen zik. Maca sennig way-a, anabaḍ asuvyati yekfa azal ameqran, daγen, i wezraε n usekkud (doctrine) asdukklan (communiste) gar yiγerfan (ccuεub) yemgerraden ay yeddren sdaxel n tlisa n Umenkud arusi aqbur, yerna iswi-nsen (but) seg way-a netta d assebded n yiwet n tmetti ay deg akk iεeyyalen ad ilin εedlen, qrib ur yettili akk wemgerrad gar-asen.   Kemmel ...

Uṭṭunen niḍen n Tebrat n Yimedyazen :

Uṭṭun 1 - Uṭṭ̣un 2  - Uṭṭun 3 - Uṭṭun 4 - Uṭṭun 5 - Uṭṭun 6 - Uṭṭun 7 - Uṭṭun 8 - Uṭṭun 9 - Uṭṭun 10 - Uṭṭun 11 - Uṭṭun 12 - Uṭṭun 13 - Uṭṭun 14 - Uṭṭun 15 - Uṭṭun 16 - Uṭṭun 17 - Uṭṭun 18

 


Anzi n wass-a

 

Qeḍran ma yezwar s imi, tamemt ma teggra, i wumi ?

 

Mi ara ak-yeg yiwen taγawsa n dyiri, yezwar-d s weεtuṛ (yir awal), s cceṛ, γas ma iga-ak, deg tgara, ay-n yelhan, lxir-nnes d amerẓagu.

 

 


 

Awal n Umazun (taẓallit ed sslam n Ṛebbi fell-as)

 

Abu Saεd Al-Xudri yenna-d: sliγ i Umazun n Ṛebbi, taẓallit ed sslam n Ṛebbi fell-as, yenna-d:

“Win yeẓran seg-wen ay-n n dyiri, ad t-ibeddel s ufus-nnes, ma ur yezmir, (ad t-ibeddel) s yiles-nnes, ma ur yezmir, s wul-nnes, yerna d win ay d liman ay iḍeεfen”.

 


 

Taseḍsut n wass-a

 

Yenna-as weḍbib i umuḍin:

 

-Sεiγ sin n lexbarat, amezwaru dyir-it, wis sin kteṛ. Deg wanwa ara zwireγ ?

 

Amuḍin-nni yexleε, ibeddel wudem-is, sakk-in yenna-as:

 

-Ihi … imi dyir-iten deg sin, bdu kan s umezwaru.

 

-Ihi, amezwaru, qqiment-ak-d kan 24 n tsaεtin akk-n ad temmteḍ.

 

-24 n tsaεtin ? Ihi ... d acu-t lexbar n dyiri yugaren wa ?

 

-Lexbar yugaren wa netta seg yiḍelli ay εerrḍeγ ad ak-d-γreγ, ur k-id-ṭṭifeγ ara !

 


 

Assenger n teẓgi n Ukeffadu

 

Tizgi n Ukeffadu

 

Tawilayt n Bgayet tesεa 122.500 n yiqeṭṭaren n tẓegwa ed yimudaγ, d acu kan, assenger n tẓegwa deg twilayt-a yefka-as axeṣ̣ṣ̣ar i tgemmi-a (patrimoine). Amur ameqran deg ssebbat ara yessengaren tiẓegwa-a d imdanen ay tent-yettgen, u gar-asent agzam n ttjuṛ yeffγen i lqanun ed usserγi n tẓegwa.

 

Tiẓgi n Ukeffadu d yiwet seg tẓegwa timeqranin n twilayt n Bgayet. Tuzga-d γef tlisa gar twilayt-a ed tin n Tizi Wezzu, yerna meγγret 5400 n yiqeṭṭaren. D acu kan, medden la igezzmen deg-s ttjuṛ s yicuqar ed tmencaṛin n umutur war ma qudren lqanun, swaγen s tidet tiẓgi-a.  (Kemmel ...)

 


 

Iḍ n umezwaru n Nwembeṛ

 

Idzayriyen yettwattfen

 

Tafukt yessuffγen ḍḍlam n yiḍ-nni ay deg tella Fṛansa deg tmurt-nneγ γer-s tura 53 n yiseggasen ay-a seg wasmi ay d-tenqer. Wid ay d-yeswejden i yimenγi akk-n ad yekker u ad ssuffγen Fṛansa, qedcen s tuffra akk-n ad d-heyyin leqdic d ameqran yerna msefhamen γef yiḍ n Umezwaru n Nwembeṛ [1954] akk-n ad yebdu yimenγi. Wid ay tt-id-yessekren d kra seg warraw γlayen akk ay tesεa tmurt-a, yerna  ggullen ar ad nnaγen alama d asmi ara tawey Ldzayer tilelli-ines ed uzarug-ines (indépendance) u ad teqqel d ljens am lejnas akk n ddunit. Tamurt n Leqbayel llan qqaren-asen naqal, deg tezwara n Tegrawla (révolution) ”asun [zone] n Tmurt n Leqbayel” sakk-in qqlen γγaren-as Tawilayt Tis III. Deg tama-a, dindin tuγ tmes n yimenγi yerna yekker ṭṭrad d ameqran. Yagi, seg 1947 ay ulin medden s adrar deg tama-a, u bdan la d-ssewjaden i ṭṭrad n uzarug, maca asmi ay d-teṭṭreḍeq Tegrawla n tidet, dindin kecmen γer trebbaε ay tt-id-yessekren akk-n ad ttekkin deg-s.  (Kemmel ...)

 

 

Iḥerraqen* n Tegzirt

 

*harragas

 

Iherraqen deg teflukt

 

”Γas ma yeqqim-iyi-d yiwen wass deg tudert-iw, ad εerḍeγ ad rewleγ seg tmurt-a”

 

Tizgzirt d tama ay d-yezgan γef yiri n lebḥeṛ n Tmurt n Leqbayel yerna ula d nettat tuweḍ-itt-id taluft n ”yiḥerraqen”, neγ iminigen-nni iεerrḍen ad zegren lebḥeṛ akk-n ad ṛuḥen γer Tuṛuft (Europe). Am wakk ilmeẓyen n Ldzayer, wid n Tegzirt la tteddren uguren n lexṣ̣aṣ̣ n uqeddic ed lḥif, yerna reglen fell-asen akk yiberdan, dγa γef way-a ara ttargun ad d-afen abrid ay seg ara rewlen u ad ṛuḥen γer tmura anda ay zemren ad afen ugar n ṛṛeḥma. I lmend n way-a, ilmeẓyen-a wejden ad xedmen kulci akk-n ad ffγen seg tmurt-a ay deg ur d-yeggri ara akk ussirem.  (Kemmel ...)

 

 

 

 


 

Amek ara neg ifadden i yelmeẓyen akk-n ad qqaren ?

 

Ass-a, ilmezyen idzayriyen ur d-cliâen ara seg tghuri

 

Gar wussan n 31 Tubeṛ ed 9 Nwembeṛ 2007, tella-d deg Ldzayer ”Tamesrit n Wedlis” (Salon du livre), dγa, deg tegnit am ta, nesmektay-d tamsalt ed wuguren ay yesεa wedlis deg tmurt-nneγ. Yuγ lḥal, yessefk ad d-nini tidet, amur ameqran deg Yidzayriyen ur qqaren ara, γas ma yella nitni maci d ljens awḥid ur neqqar ara.

 

Tamsalt n wenqas n tγuri tecγeb ula d timura tiγerbiyin, d acu kan, uguren ttemgerraden (ttemxallafen) seg tmurt γer tayeḍ. D ay-n ibanen belli ur nezmir ad nqaren Ldzayer γer tmura tiγerbiyin, yerna ssebbat yettajjan medden ur qqaren ara deg tmurt-nneγ ur εdilent ara ed tid n tmura niḍen. Idzayriyen ay yejjan adlis (taktabt) taggara-a, maci d aḥemmel ur ḥemmlen ara taγuri, wanag qqlen ur bγin ara ad γren.  (Kemmel ...)

 


 

Tigemmi* tandalusit deg Spenyul

 

*Patrimoine

 

Mezquita - Tamesgida n Qurtuba

 

Amezruy (ttarix) yesdukklen Spenyul ed umaḍal (ddunit) ineslem yefka-as i Lislam amkan n leqder gar ddyanat n tmurt-a. Yuγ lḥal, γas ma yella tidyanin n 11 Meγres 2004 jjant-d ”ccwami” deg Spenyul, maca tamurt-a ay deg tteddrent ddyanat yemgerraden deg lehna, ”deg ṛṛuḥ-nni n Qurṭuba”, nezmer ad tt-neḥseb d tigzirt ay deg medden ttemqadaren u myeqbalen γas mgerraden.

 

Sγur umazun-nneγ uslig (envoyé spécial) deg Qurṭuba

 

Σecṛa n tsaεtin ay nwet deg tmacint akk-n ad nṛuḥ seg Barcelona γer Qurṭuba. Tamaneγt (capitale) taqburt n Landalus tebεed s 900 km (neγ, ma nebγa ad t-id-nini s udeqqeq, 895 km, γef wakk-n d-yeqqar wemnir) γef Barcelona, tamaneγt n Katalunya, yerna tebεed 400 km γef Madrid. D acu kan, win ara d-yerzun γef Qurṭuba, ad t-tessewhem ccbaḥa-ines, ladγa ma yella d ”Amuṛi” (Maure). Yuγ lḥal, Qurṭuba, anda ma nedda deg-s, ad nwali u ad nesriḥ deg-s rriḥa-nni n Landalus n zik.  (Kemmel ...)

 

 

Tinḍi* la tettmettat deg Tizi Wezzu

 

*artisanat

Ttbeq amazigh

 

Γas ma yella tama n Lemεatqa tettwassen s ufexxar-ines, Ayt Yanni s weẓref-ines (lfeṭṭa) u Ayt Hicem s tṛakniwin-ines (tiẓerbay), mazal llant tmiwa niḍen iẓewren deg kra n ṣ̣ṣ̣enεat tiqburin, maca ur d-ssawalen ara fell-asent aṭas deg ttawilat n uxebber, u gar ṣ̣ṣ̣enεat-a, tella temsisnit (vannerie).

 

Ibetṛunen d lεeṛc ay deg llant 20 n tuddar ḍefrent γer tγiwant (commune) n Tizi Wezzu yerna zgant-d akk γef webrid n twilayt wis 147, gar Tizi ed Lemεatqa. Taddart Ufella, Kmuda, Imezdaten, Tasift, Tiγilt n Ḥemza ed Ayt Σemṛan Tasadurt d kra seg tuddar-a n Ibetṛunen ay deg mazal llan yinḍen (artisans) iẓewren mliḥ deg temsisnit (vannerie), u llant kra n twaculin din, tteddrent kan s ṣ̣ṣ̣enεa-a taqburt. 

D acu kan, tamsisnit, am waṭas n ṣ̣ṣ̣enεat tiqburin niḍen, la tetteddu akk-n ad tenger mebla ccek, deg tama-a. (Kemmel ...)

 


 

Tiwsatin timensayin n tesrit taqbaylit* n Mhamed Djellaoui

 

*Genres traditionnels de la prose kabyle

 

Ass-a, la ttedder deg yiwet n tallit ay deg llan waṭas n yilsawen la itteddun akk-n ad negren, yerna, γef leḥsab n yiwet n tezrawt (étude) n Unesco, ula d tamaziγt tezmer ad tili seg-sen. Γef way-a ay yessefk γef yiles-nneγ ad yezmer i yiman-is akk-n ad yeḍmeε ad temneε seg wengar.

 

Ass-a, la d-qqaren belli tamaziγt tessaweḍ ad d-teffeγ seg tallit n tatlayt (oralité) u teqqel d iles yettwarun, maca, γef wakk-n nettwali, idlisen ay d-itteffγen s tmaziγt mazal-iten qlilit aṭas. Ay-n akk-n yellan deg tatlayt yessefk ad t-naru, yerna mazal yegguni-aγ ccγel d ameqran deg wenrar-a.  (Kemmel ...)

 


Awfus* amaynut n tutlayt tamaziγt n Sadeq Bendali 

 

*adlis n usselmed (manuel)

 

Tamaziγt, am waṭas n yilsawen niḍen ass-a, la tt-tettxatal lmut, wid tt-yesseqdacen simal la neqqsen, asselmed-ines simal itteqqel γer deffir, dγa γef way-a, i lmend n ussemneε-ines, kra n yemnuda, isdawanen (universitaires) ed yiselmaden ssuffuγen-d idlisen i yinelmaden ed medden niḍen yebγan ad issinen tamaziγt, u tikkwal ssuffuγen-d idlisen-a s yedrimen-nsen.

 

Aseqqamu Unnig i Timmuzγa (Haut Commissariat à l’Amazighité) yessuffeγ-d, deg wayyuren-a ineggura, yiwen n wedlis n Sadeq Bendali isem-is Awfus (manuel) amaynut n tutlayt tamaziγt. (Kemmel ...)

 


Tadiwennit

 
Tadiwennit d Ramdane Achab (iga-as-tt Saïd Chemakh u teffeγ-d deg tesγunt n Imazighen Ass-a deg Meγres 1995, Fṛansa)
 
Achab Ramdane d ameγnas (militant) ara yettnaγen γef tmaziγt qrib 25 n yiseggasen ay-a, yernu seg melmi kan ay d-yessuffeγ ajdel-ines (thèse) n uduktuṛa γef wawalen imaynuten (ijdiden) deg tmaziγt, d anadi ay iga γer INALCO (Institut National des langues et civilisations orientales - Asudu aγelnaw n yilsawen d tγermiwin ticerqiyin, Paris).
 
Menγir yiwen n wedlis ay d-yessuffeγ s yisem-is (Tira n tmaziγt (Taqbaylit), tiẓrigin Tafsut, 1990, 110 n yisebtar), Ramdane Achab dima yeqdec γef tmaziγt s tsusmi, mebεid γef teftilin n cciεa. Γas ma yella asmi ay tella tugdi, yella ur d-yettsedday ara isem-is deg way-n ay d-yettaru (am deg wussan anda ay llan qeddcen γef tesγunt Tafsut), maca tikkwal daγen, d netta s timmad-is ay ittekksen isem-is seg way-n ay d-yettsuffuγ.
 
Akk-n ad nessen ugar abrid ay seg d-yekka d way-n iga, Mass Achab yeqbel ad d-yerr γef tuttriwin-nneγ (isteqsiyen). (Kemmel ...)
 

 
 
tifinagh.jpg 
 
Ur nefhim ara ayγer, deg lweqt ay deg tamaziγt tebda la tettaf amkan-is, ama deg Ldzayer, ama deg Meṛṛuk, kra n yemdanen yellan zik d nitni ay yekkaten ṭṭbel u qqaren-d tamaziγt d yiwen-is seg Siwa alamma d Tigzirin Tiknaṛiyin, ass-a, deg yiwen webrid kan beddlen am tata u la ttberriḥen dakk-n tutlayt-a ur telli ara u la ttgallan s wadi d wadi ar d lmuḥal Imaziγen yettmeslayen tintalyin (dialectes) yemgerraden (yemxallafen) ad msefhamen s tutlayt-nneγ. (Kemmel ...)

 
 
 
 
 
 

Aḍris n yimalas
 
 
tabzimt

Win ur nḥeffeḍ ara ddin-is d tẓallit-is, γer temγer-is ad d-yeffeγ am tdekkaṛt ur nesεi ara ttelqim. Am wakk-n qqaren : "Lğameε ay deg ara yebdu llufan aḥfaḍ n yismawen n Ṛebbi d irebbi n yemma-s". D acu ay nemmal i llufan mi ara yili meẓẓiy ? Nbeddu-as lehduṛ mi ara yaweḍ telt snin neγ telt snin d nnefṣ̣. Imir-n ay t-tkeccem lefhama. Ilaq yemma-as ad as-tmel kulci, meḥsub leqwanen n ttṛebga. Abeεda wigad i wumi fessuset tqerrut, steqsayen yemma-tsen : "A yemma, anwa ay d-yefkan iṭij-agi ? Lehwa ? Ajeğğig-agi ?" Sakk-in, yemma-s ad as-tini : "Tura ilaq ad as-mleγ taẓallit". D acu ay d taẓallit n llufan ? Ad yessendi turawin-is : "A Ṛebbi, ḥrez-iyi yemma ! A Ṛebbi, ḥrez-iyi baba ! A Ṛebbi, ḥrez-iyi lwaldin-iw !". (Kemmel ...)


 Timucuha n Remḍan 
 
 
Yella yiwen n sselṭan, deg zzman amezwaru, yuγ sebεa tilawin. Urwent-d, ğğant-d arrac i sebεa. Yiwet deg-sent d taklit. Alamma ay d asmi meγγrit warrac-nni i sebεa, sselṭan yettqellib ad asen-yejweğ. Ur yufi ara dinna, deg tmurt-is. Slan s yiwen n sselṭan, deg tmurt niḍen, γur-s sebεa teḥdayin. Kkren, nnan-s i baba-tsen : "Nekni ad nṛuḥ ad nejweğ". Yenna-asen : "Ṛuḥet ay arraw-iw". Yefka-asen idrimen, yerna-asen ijedεan. Rekben, ṛuḥen. Alamma ay wwden γer yiwen n wemkan, yeγli-d fell-asen yiḍ. Nsan dinna. Nnan-as wagar-asen : "Anwa ara iεassen deg-neγ fell-aneγ ?". Yenna-asen yiwen : "D nekk ara iεassen". (Kemmel ...)
 

 
Amek nettwali lumuṛ

Ulac timmuzγa mebla tutlayt tamaziγt

Iswi-nneγ netta d asnerni n tutlayt tamaziγt ama deg unnar n wawal neγ deg win n tira, u γef way-a ay nebded γef umenzay-agi (principe) :

Ulac timmuzγa mebla tutlayt tamaziγt !

Tiddukla tadelsant Imedyazen tebda-d leqdic-is di Ldzayer tamaneγt seg 1989, u telha-d ala kan d wesnerni d weḥraz n tutlayt tamaziγt. Nettwali dakk-n tutlayt-nneγ d tigejdit u d ṛṛuḥ n tmagit (identité) tamaziγt : ma nebγa ad tidir tmaziγt, yessefk ad tt-naru ! U nettuqenneε dakk-n :  

Win yellan d Amaziγ, d win ay YETTMESLAYEN u YETTARU s tmaziγt.

Yuγ lḥal, s kra n win ay yebγan ad iεiwen tamaziγt ad tidir u ad ttenerni, yessefk ad yelmed ad iγer u ad yaru s wudem iṣ̣eḥḥan tutlayt-agi. Aya d lwağeb γef yal d Amaziγ ay yesteεṛfen s yiman-is dakk-n d Amaziγ ay yella. Ma telliḍ d Amaziγ, zwir qbel, mmeslay u taruḍ tutlayt-ik. Azekka n tutlayt-nneγ yeqqen γer lebγi n yal yiwen deg-neγ i wakk-n ad yesseqdec tamaziγt deg unnar. Lemmer ad tt-nettmeslay u ad tt-nettaru meṛṛa, tutlayt-nneγ ad tidir, ad temneε seg nnger. Amaziγ iḥemmlen tutlayt-is u yesteεṛef s yiman-is d Amaziγ ay yella, ma ulac akk d acu ara yeg, yessefk ad yemmeslay u ad yelmed ad yaru tamaziγt. Lemmer ad nerr tutlayt-nneγ deg rrif am wakk-a ay as-nga tura, γer nnger kan ara tteddu ! Yernu ulac aẓayer aserti (statut politique) ara d as-d-igen kra, ara d as-d-yerren taṛwiḥt ma temmut. Akk-n as-yeqqar wanzi, tisirt, mi ara tent-taγ deg rryac, ula ay as-d-gen yiγuraf.    

Ass-a, tutlayt-nneγ atta-n la teqqel γer deffir : "Imaziγen" simmal la tt-ttağğan, ur la tt-ttmeslayen ara. Aṭas n Leqbayel ara yettwalin tafṛensist d taεṛabt taγerfant d nitenti kan ay d tutlayin yesεan ccan, dγa simmal ara ttağğan tamaziγt u ttmelsayen taεṛabt neγ tafṛensist ula deg uxxam. Nnig way-a, aṭas deg-neγ qqlen, ass-a, γas mazal la ttmeslayen tamaziγt, maca la tt-ttmeslayen teεwej, akk-n as-qqaren, d "taqbaylit-nni ay terẓa taγaḍt", yiwen wawal s teqbaylit, εecṛa wawalen s tṛumit. Kra n Leqbayel tesderγel-iten ttnefxa d zzux, u mi ara ttmeslayen s tefṛensist neγ s taεṛabt taγerfant, ttḥulfun dakk-n wwḍen γer tetrara (modernité). Aṭas n Leqbayel, ala s tefr'ensist neγ s taεṛabt taγerfant ay ttmeslayen i warraw-nsen, u s way-a, tezmer tutlayt-nneγ ad tenger, ur d-cliεen wigad-is.  

Tutlayt-nneγ teḥwağ ad tt-arun u ad tt-γren wigad-is : fiḥel ma nessugget awal γef tmagit (identité) tamaziγt u ad d-nini d Imaziγen ay nella ma yella ur nettafk ara leεtab i teṛwiḥt i wakk-n ad nemmeslay u ad naru tutlayt tamaziγt, imi tutlayt-nneγ atta-n la tesṛuḥuy annar-is, u la t-tettent tutlayin ay tt-yernan, taεṛabt akk d tefṛensist. Snat-agi n tutlayin, γas nefεent u terra-aγ tmara ad tent-nesseqdac, maca, ass-a, aql-aγ neldi-asent tawwurt i wakk-n ad meḥqent tamaziγt. Mi ara yeğğ umdan tamaziγt s lebγi-s, ur tt-yesseqdac ara, "tamagit-is", timmuzγa-ines tettγimi-d d ajeγlal ilem, d aγjaj yeččuṛen d aḍu : win ay ten-yifen akk, d win yettmeslayen, yettnaγ γef tmaziγt, maca, ur tt-yesseqdac, d win ur nessawaḍ ara tameddit i wawal, ma d wid ay tt-yerwin, d wid ay inekṛen tamaziγt seg lqaεa, ḥeqren-tt taεinanit, xas ssnen-tt, yernu d zzux ay ten-yessawḍen s ay-a. Amek ay yezmer walbaεḍ ad isemmi i yiman-is "Amaziγ" deg lweqt ay deg yeğğa tamaziγt s lebγi-s, iεemmed ?   

Assiwel d tira n tmaziγt d ay-n fessusen, d iseγ u d ay-n inefεen mliḥ Amaziγ ay yesteεṛfen s timmuzγa-ines. Assiwel d tira n tmaziγt yenfeε xir n yimenγi-nni n tixxubta d ṭṭbel n tsertit (politique) ay yerran tamaziγt d ttawil ay sseqdacen kra i wakk-n ad sselḥun tikta-nsen (lfekrat) u ad nnaγen γef nnfeε-nsen. Mi ara nemmeslay tutlayt-nneγ ara nesteεṛef akk-n yessefk s tmagit-nneγ (identité), s timmuzγa-nneγ : d wagi kan ay d abrid, ulac wayeḍ ! Acku, nekni γer-neγ banent temsal, tamaziγt maci d tasnakta (idéologie) ! Tamazight d tutlayt-nneγ ! D idles-nneγ u d tamagit-nneγ ! Yernu, i wakk-n ad d-neḥyu awal n Uselmad Salem Chaker, ur nelli ara seg wid ay yettwalin dakk-n Agerram Augustinus (Saint Augustin) yella d Amaziγ !

Tiddukla Tadelsant Imedyazen, 2002


 

TAFTILT
 
Taftilt d tasγunt tadelsant n tiddukla Imedyazen, nettawi-d deg-s awal γef waṭas n yisental s tutlayt tamaziγt. Iswi (lmeqsud) n tesγunt-agi netta d tigin n yifadden i medden i wakk-n ad qqaren γef waṭas n temsal n ddunit s tutlayt tamaziγt. Nebγa ad d-nessuffuγ Taftilt yal aggur, yernu ay-a ad yurar dduṛ d ameqran deg usnerni n tutlayt tamaziγt. Ma nessaweḍ nga-d tasγunt ara d-yettafken tanga (matière) yuran s tmaziγt yal aggur i terbaεt n yimeγriyen yeqqaren tamaziγt, anect-a yezmer ad asen-yessiγ tanumi i yineggura-agi ad qqaren lumuṛ imeεnen s tutlayt-nsen, yernu, ayγer ala, ad ttarun yis-s, u ad εiwnen tasγunt-nneγ, s yeḍrisen-nsen, i wakk-n ad tidir. Kemmel ...

Tiddukla Tadelsant Imedyazen
Association culturelle Imedyazen
BP 129 Poste Didouche Mourad
16006- Alger - Algérie
Tel. (+213) (0) 64 77 07 37
 
Tararast taneggarut : 22 - 05 - 2009