Antanas Smetona
.svg){kind=small}
Antanas Smetona (
pronunciación (?·i)) (10 d'agostu de 1874, Užulėnis (en) 
– 9 de xineru de 1944, Cleveland) foi un políticu y escritor lituanu, una de les figures polítiques más importantes d'aquel país ente la Primer y Segunda Guerra Mundial. Foi'l primer presidente de Lituania y el so mandatu duró dende'l 4 d'abril de 1919 al 19 de xunu de 1920. Tuvo un segundu mandatu ente'l 19 d'avientu de 1926 y el 15 de xunu de 1940, primero que'l país fora ocupáu pola Xunión Soviética.
Biografía[editar | editar la fonte]
Nació na aldega d'Ožulėnis, Taujėnai distritu rural d'Ukmergė, Antanas Smetona estudió mientres los sos primeros años en Taujėnai. En graduándose del pre-Gymnasium de Palanga en 1893, pasó los exámenes d'almisión del Seminariu Diocesanu Samogitia en Kaunas, con deseos de convertise nun sacerdote católicu, pero delles circunstancies camudaron los sos planes, y entró al Gymnasium de Jelgava en Letonia. Equí, xunto a Jonas Jablonskis y Vincas Kudirka ente otros, formó parte d'una organización estudiantil secreta. Esta organización tenía una naturaleza nacionalista y anti-Zarista. Na seronda de 1896, entamó la resistencia estudiantil en contra de l'asistencia obligatoria a la Ilesia Ortodoxa Rusa, y foi espulsáu del Gymnasium, pero dexóse-y siguir estudiando nel Gymnasium númberu 9, en San Petersburgu.
En graduándose d'esti Gymnasium en 1897, Smetona entró a la Facultá de Derechu de la Universidá de San Petersburgu. Xunir a la Organización Estudiantil de la universidá, onde foi nomáu presidente. Viose envolubráu na publicación y diseminación de llibros lituanos. En dos causes tuvo a puntu de ser espulsáu de la universidá, amás foi arrestáu y tuvo en prisión mientres un curtiu periodu. Tres la so graduación en 1902, trabayó nel Bancu Agrícola de Vilnius. Dos años más tarde casóse con Sofija Chodakauskaitė.
Primeres actividaes[editar | editar la fonte]
Dende los sos primeros díes en Vilnius, Smetona arreyar nes actividaes de dellos grupos nacionalistes lituanos, y xunióse al Partíu Demócrata Lituanu, al que representó nel parllamentu. Depués foi escoyíu pa participar nel Presidium. En 1904 y 1907, trabayó nel periódicu lituanu Vilniaus Žinios, y en 1905-1906, editó'l selmanariu Lietuvos Ūkininkas. En 1907, Smetona y el reverendu Juozas Tumas tuvieron la idea de crear un periódicu llamáu Viltis (La esperanza), y empezaron a publicar. En Viltis, Smetona sofitó la unidá nacional; amás incorporóse al Aušra, compañía que publicaba llibros lituanos, foi miembru de la Mutual d'Ayuda de Vilnius, la Sociedá d'Eruditos Lituanos, el Vilniaus aušra, Rytas, y la Sociedá d'Arte de Rūta ente otres. En 1914, empezó a publicar Vairas (El timón), una nueva revista biselmanal.
Política[editar | editar la fonte]
Mientres la Primer Guerra Mundial, foi'l vicepresidente, y darréu presidente, del Comité Central d'Ayuda a víctimes de la guerra. Nel branu de 1916, Antanas Smetona, xunto a otros lituanos de Vilnius, presentó una nota al encargáu alemán del Frente Oriental, onde esixía la independencia del estáu lituanu. El 6 de setiembre de 1917 empezó a publicar el periódicu Lietuvos Aidas, trabayando como editor. Nel primer númberu del periódicu, Smetona escribió que l'oxetivu más importante de Lituania yera'l reestablecimientu d'un estáu independiente.
Ente'l 18 y 22 de setiembre de 1917, participó na Conferencia Lituana de Vilnius, y foi escoyíu presidente (1917-1919) del Conseyu de Lituania (darréu Conseyu del estáu). El 16 de febreru de 1918, Antanas Smetona robló'l Acta d'Independencia de Lituania.
Ente avientu de 1918 y marzu de 1919, vivió principalmente n'Alemaña y los países escandinavos, solicitando préstamos pa la causa independentista de Lituania. El 4 d'abril de 1919, el Conseyu Estatal de Lituania escoyó a Smetona como'l primer presidente de la República de Lituania. El 19 d'abril de 1920, l'Asamblea Constituyente escoyó a Aleksandras Stulginskis como presidente. Ente 1921 y 1924 editó dellos periódicos, como Lietuvos balses, Lietuviškes balses y Vairas.
Tres la Revuelta de Klaipėda en xineru de 1923, en Memelland, foi nomáu comisariu del llugar el 20 de febreru, pero por cuenta de desalcuerdos col primer ministru Ernestas Galvanauskas, arrenunció al so puestu.
En payares de 1923, les autoridaes encarcelaron a Smetona durant dellos díes por publicar un artículu sobre Augustinas Voldemaras en Vairas. Ente 1923 y 1927, trabayó como profesor auxiliar na Universidá Vytautas Magnus - primero nel departamentu de Teoría del Arte y Historia y depués nel de Filosofía. Dio clases sobre ética, filosofía antigua, y charres sobre llingüística. Convertir nun profesor importante na Universidá de Vilnius en 1926. En 1932, recibió un PhD na Universidá Vytautas Magnus.
Smetona participó nes actividaes de la Lithuanian Riflemen's Union, lo cual dio-y un mayor reconocencia. Más d'una vegada, foi escoyíu pa participar nel so conseyu. Ente 1924 y 1940, foi'l vicepresidente del Bancu Internacional, y unu de los miembros de delles compañíes acomuñaes.
Presidente autoritariu[editar | editar la fonte]
Antanas Smetona foi unu de los líderes del golpe d'estáu de 1926, que depunxo al presidente Kazys Grinius, y Smetona convirtióse nuevamente en presidente'l 19 d'avientu d'esi añu. Hubo otres dos persones a cargu mientres golpe, qu'empezó'l 17 d'avientu, primero que Smetona fora nomáu presidente. Designó a Augustinas Voldemaras como primer ministru. Un añu más tarde suprimió al parllamentu, y el 15 de mayu de 1928, cola aprobación del gobiernu, dictó una nueva constitución con mayores poderes presidenciales. En 1929, sacó a Voldemaras del so puestu y convirtióse nun gobernador autoritariu.[5] Foi reelixíu como presidente en 1931 y 1938, y caltúvose nel cargu hasta'l 15 de xunu de 1940.
Exilio[editar | editar la fonte]
Lituania foi ocupáu por tropes soviétiques en 1940, de resultes del Pactu Ribbentrop-Mólotov de 1939 ente l'Alemaña Nazi y la Xunión Soviética. Tres un ultimátum de la USSR en xunu d'esi añu, Smetona propunxo ufiertar resistencia armada a los soviéticos. La mayoría del gobiernu y comandantes del exércitu nun tuvo acordies con esto, y Smetona dexó a cargu al primer ministru Antanas Merkys, y el 15 de xunu viaxó xunto a la so familia a Alemaña, y darréu a Suiza. A otru día, Antanas Merkys anunció per radiu a tol país que sustituyera a Smetona na presidencia, y qu'agora él ocupaba'l cargu. El 17 de xunu de 1940, Merkys foi arrestáu polos soviéticos.
A empiezos de 1941, Smetona y la so familia viaxaron a Estaos Xuníos, y establecióse en Cleveland, cola familia del so fíu Julius. Mientres taba n'exiliu, escribió dellos artículos, empezó a escribir un trabayu sobre la historia de Lituania, y les sos memories. Smetona morrió nuna quema en Cleveland, el 9 de xineru de 1944, y foi soterráu ende. La so esposa Sofija morrió en Cleveland, el 28 d'avientu de 1968. En 1975, los sos restos fueron treslladaos del Campusantu Knollwood al Campusantu All Souls en Chardon, Ohio.[6]
Referencies[editar | editar la fonte]
- ↑ 1,0 1,1 Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 27 abril 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
- ↑ Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 31 avientu 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
- ↑ «Find a Grave» (inglés).
- ↑ Afirmao en: Suomen Valkoisen Ruusun ja Suomen Leijonan ritarikunnat. Páxina: 497. Editorial: Edita. Llingua de la obra o nome: finlandés. Data d'espublización: 2017. Autor: Antti Matikkala.
- ↑ Smetona, Antanas. (2007). Na Enciclopedia Británica. Consultáu'l 3 de xunu de 2007, de la Enciclopedia Británica Online: http://search.eb.com/eb/article-9068265 (n'inglés)
- ↑ «Antanas Smetona». en Find a Grave. (n'inglés)
Bibliografía[editar | editar la fonte]
- "Smetona, Antanas". Encyclopedia Lituanica V: 231-235. (1970-1978). Ed. Torques La sožiedėlliriu. Boston, Massachusetts: Juozas Kapočius. LCC 74-114275.
- Banevičius, Algirdas (1991). 111 Lietuvos valstybės 1918-1940 politikos veikėjų (en lituanu).
- Liudas Truska, Algimantas Lileikis, Gediminas Ilgūnas, Rimgaudas Geleževičius (1995). Lietuvos prezidentai (en lituanu).
Enllaces esternos[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Antanas Smetona 
.- «Antanas Smetona». en Find a Grave. (n'inglés)
| Predecesor: - |
Presidente de Lituania 1919-1920 |
Socesor: Aleksandras Stulginskis |
| Predecesor: Aleksandras Stulginskis |
Presidente de Lituania 1926-1940 |
Socesor: Antanas Merkys |
Datos: Q296950- Multimedia: Antanas Smetona
