ویکی‌پدیا

غنا

کشوری در قاره آفریقا

غَنا (به انگلیسی: Ghana) (تلفظ: ‎گوش دهیدi‎/ˈɡɑːnə/‎) با نام رسمی جمهوری غنا کشوری در غرب آفریقا است.[۹] این کشور از جنوب به خلیج گینه و اقیانوس اطلس نزدیک است و با ساحل عاج در غرب، بورکینافاسو در شمال، و توگو در شرق مرز مشترک دارد.[۱۰] غنا مساحتی بالغ بر ۲۳۸٬۵۳۵ کیلومتر مربع (۹۲٬۰۹۹ مایل مربع) دارد که زیست‌بومهای متنوعی را در بَر می‌گیرد که از ساوان‌های ساحلی تا جنگل‌های بارانی استوایی را شامل می‌شود. با بیش از ۳۱ میلیون نفر، غنا پس از نیجریه دومین کشور پرجمعیت در غرب آفریقا است.[۱۱] پایتخت و بزرگ‌ترین شهر این کشور آکرا است. شهرهای بزرگ دیگر عبارتند از کوماسی، تامالی و سکوندی-تاکورادی.

جمهوری غنا

نشان ملی غنا
نشان ملی
شعار: «آزادی و عدالت»
سرود: «سرود ملی غنا»
موقعیت غنا
پایتخت
و بزرگترین شهر
آکرا
۵°۳۳′ شمالی ۰°۱۲′ غربی / ۵٫۵۵۰°شمالی ۰٫۲۰۰°غربی / 5.550; -0.200
زبان(های) رسمیانگلیسی[۱][۲]
زبان(های) ملی
گروه‌های قومی
(سرشماری ۲۰۲۱[۳])
دین(ها)
(سرشماری ۲۰۲۱[۳])
نام(های) اهلیتغنایی
حکومتجمهوری ریاستی متمرکز
نانا آکوفو-آدودو
Mahamudu Bawumia
Alban Bagbin
Kwasi Anin-Yeboah
قوه مقننهمجلس
استقلال از بریتانیا
• سلطه
۶ مارس ۱۹۵۷
• جمهوری
۱ ژوئیه ۱۹۶۰
مساحت
• کل
۲۳۸٬۵۳۵ کیلومتر مربع (۹۲٬۰۹۹ مایل مربع) (۸۰ام)
• آبها (٪)
۴٫۶۱ (۱۱٬۰۰۰ ک.م.۲; ۴٬۲۴۷ مایل۲)
جمعیت
• برآورد سال ۲۰۲۲
۳۲٬۱۰۳٬۰۴۲[۴] (۴۷ام)
• سرشماری ۲۰۲۱
۳۰٬۷۹۲٬۶۰۸[۵]
• تراکم
۱۰۱٫۵ بر کیلومتر مربع (۲۶۲٫۹ بر مایل مربع) (۱۰۳ام)
تولید ناخالص داخلی (GDP)  برابری قدرت خرید (PPP)برآورد ۲۰۲۰ 
• کل
۲۲۶ میلیارد دلار[۶]
• سرانه
۸٬۳۴۳ دلار[۶]
تولید ناخالص داخلی (GPD) (اسمی)برآورد ۲۰۲۰ 
• کل
۷۳٫۵۹۴ میلیارد دلار[۶]
• سرانه
۲٬۳۷۴ دلار[۶]
شاخص جینی (۲۰۱۶)رشد منفی ۴۳٫۵[۷]
شاخص توسعه انسانی (۲۰۲۲)افزایش ۰٫۶۳۲[۸]
۱۳۳ام
واحد پولسِدی (GHC)
منطقه زمانییوتی‌سی (GMT)
جهت رانندگیراست
پیش‌شماره تلفنی+۲۳۳
کد ایزو ۳۱۶۶GH
دامنه سطح‌بالا.gh

اولین حکومت در غنای کنونی دولت بونو در سدهٔ یازدهم میلادی بود.[۱۲] پادشاهی‌ها و امپراتوری‌های متعددی در طول قرن‌ها پدید آمدند که قدرتمندترین آنها پادشاهی دگبون در شمال[۱۳] و امپراتوری آشانتی در جنوب بودند.[۱۴] در آغاز سدهٔ پانزدهم، امپراتوری پرتغال، و به دنبال آن بسیاری از قدرت‌های اروپایی دیگر، برای کسب حق تجارت در این منطقه با یکدیگر درگیر بودند، تا اینکه بریتانیا در نهایت کنترل ساحل را در اواخر سدهٔ نوزدهم به دست آورد. به دنبال بیش از یک قرن استعمار، مرزهای فعلی غنا شکل گرفت و چهار قلمرو مستعمرهٔ بریتانیا را در بر می‌گرفت: ساحل طلا، آشانتی، قلمروهای شمالی و توگولند بریتانیا. این مستعمره‌ها در ۶ مارس ۱۹۵۷ به عنوان یک قلمروی مستقل امپراتوری بریتانیا در اتحادیهٔ کشورهای مشترک‌المنافع متحد شدند و به اولین مستعمره در آفریقای سیاه تبدیل شدند که به حاکمیت مستقل دست یافتند.[۱۵][۱۶][۱۷] غنا متعاقباً بر استعمارزدایی و جنبش پان‌آفریقا تأثیرگذار شد.[۱۸]

با ورود پرتغالی‌ها در سده پانزدهم و نفوذ استعماری آنان و سایر اروپائیان، این ممالک از هم پاشیده شد و توسط آن‌ها تجارت برده و طلا رونق یافت. غنا در عهد استعمار به ساحل طلا مشهور بود. پس از پرتغالی‌ها، بریتانیایی‌ها آغاز به دست اندازی و تأسیس پایگاه‌های بازرگانی دیگری درغنا نمودند و رفته‌رفته شهرهائی در پیرامون آن‌ها ایجاد شد. در سال ۱۸۷۴ میلادی، بریتانیا مستعمره فرمان‌گذار ساحل طلا را تأسیس کرد و پس از ستیزهای طولانی، پادشاهی آشانتی و سرزمین‌های شمالی واقع در شمال آشانتی را نیز تحت‌الحمایه خود اعلام کرد. پس از جنگ جهانی اول، بخشی از توگولند آلمان که به قیمومیت بریتانیا داده شده بود، از لحاظ اداری ضمیمه ساحل طلا گردید.

در اواخر دهه پنجم سدهٔ گرایش‌های استقلال‌طلبانه مردم ساحل طلا منجر به چند شورش ملی شد. در سال ۱۹۵۱ بریتانیا قانون اساسی تازه‌ای به این مستعمره اعطا کرد که برطبق آن، نوعی خودمختاری در امور داخلی به این مستعمره داده شد و به‌دنبال آن اولین انتخابات عمومی برگزار گردید. در این انتخابات قوام نکرومه رهبر حزب ملی خلق به نخست‌وزیری رسید.

در مارس سال ۱۹۵۷ میلادی، ساحل طلا با نام تازه غنا استقلال یافت و از کشورهای همسود بریتانیای بزرگ و دارای حکومت فرمانداری کل گردید. قوام نکرومه در مقام نخست‌وزیری این کشور باقی‌ماند.

در ماه ژوئیه سال۱۹۶۰ نوع حکومت این کشور به همت قوام نکرومه تبدیل به جمهوری شد و خود نکرومه قدرت را دست گرفت. در سال ۱۹۵۹ غنا با گینه، اتحادیه ممالک مستقل آفریقایی و در سال ۱۹۶۱ با گینه و مالی اتحادیه ممالک آفریقایی را به منظور همکاری کشورهای عضو در زمینه‌های نظامی، اقتصادی و اشتراک نظر در سیاست خارجی به وجود آورد که عملاً دوامی نیافت.

غنا کشوری چند قومی با جمعیتی متشکل از گروه‌های زبانی و مذهبی متنوع است.[۱۹] در حالی که آکان‌ها بزرگ‌ترین گروه قومی این کشور را تشکیل می‌دهند، اما در اکثریت نیستند. اکثریت قریب به اتفاق غنایی‌ها مسیحی (۷۱٫۳٪) هستند و حدود یک پنجم آنها مسلمان و یک دهم آنها پیرو ادیان سنتی هستند.[۳] غنا یک حکومت متمرکز لیبرال است که رئیس‌جمهور هم رئیس کشور است و هم رئیس دولت.[۲۰] از سال ۱۹۹۳، این کشور یکی از آزادترین و باثبات‌ترین دولت‌ها را در قارهٔ آفریقا حفظ کرده‌است و از نظر معیارهای مراقبت‌های بهداشتی، رشد اقتصادی و توسعهٔ انسانی عملکرد نسبتاً خوبی دارد.[۱۸] در نتیجه غنا از نفوذ قابل توجهی در غرب آفریقا برخوردار است،[۲۱] و به شدت در امور بین‌المللی ادغام شده و عضوی از جنبش عدم تعهد، اتحادیه آفریقا، جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا، گروه ۲۴ و اتحادیه کشورهای مشترک‌المنافع است.[۲۲]

نام ویرایش

ریشه‌شناسی نام غنا به معنای «پادشاه جنگجویِ قوی» است و عنوانی بود که به پادشاهان قرون وسطایی امپراتوری غنا در غرب آفریقا اعطا می‌شد، که نباید با غنای امروزی اشتباه شود، زیرا این امپراتوری در شمال کشورهای امروزی مالی، و سنگال، و در جنوب موریتانی قرار داشت.[۲۳] غنا به دلیل استفادهٔ زیاد از طلا معروف بود و از این رو در طی تجارت صحراگذر، توسط عرب‌ها «سرزمین طلا» نام گرفت.[۲۴]

تاریخ ویرایش

 
سردیس سفالی از مردم آکان متعلق به سدهٔ شانزدهم در موزه متروپولیتن هنر

پادشاهی‌های قرون وسطی ویرایش

اکثر مناطق غنای کنونی در قرون وسطی و عصر کاوش توسط اقوام مختلف مسکون بودند. اولین پادشاهی‌های شناخته‌شدهٔ که در غنای امروزی پدیدار شدند، دولت‌های مول-داگبانی بودند.[۲۵] مول-داگبانی‌ها که سوارکار بودند، از بورکینافاسوی امروزی تحت رهبری نا گبوا به غنا آمدند.[۲۶] آنها با سلاح‌های پیشرفتهٔ خود و بر اساس یک اقتدار مرکزی، به راحتی به سرزمین‌های مردم محلی که تحت فرمان «تندامبا» (کاهنان خدای زمین) بودند، حمله کردند و این مناطق را اشغال کردند، و خود را حاکمان این منطقه نامیدند.[۲۷] مرگ نا گبوا باعث جنگ داخلی در بین فرزندان او شد که برخی از آنها از هم جدا شدند و دولت‌های جداگانه‌ای از جمله داگبون، ممپروگو، موسی، نانومبا و والا را تشکیل دادند.[۲۸][۲۹]

اگرچه منطقهٔ غنای کنونی در غرب آفریقا جابجایی‌های جمعیتی زیادی را تجربه کرده‌است، مردمان آکان در اواخر سدهٔ پانزدهم شروع به نقل مکان به این منطقه کردند.[۲۵][۳۰] در اوایل سدهٔ شانزدهم، آکان‌ها در ایالت آکان به نام بونومان که استان برونگ-آهافو به همین دلیل نامگذاری شده‌است، مستقر شدند.[۲۵][۳۱]

از سدهٔ سیزدهم، آکان‌ها از منطقه‌ای که اعتقاد بر این است که منطقهٔ بونومان بوده‌است، مهاجرت کردند و چندین ایالت آکان را ایجاد کردند که دلیل مهاجرت آنها عمدتاً مبتنی بر تجارت طلا بود.[۳۲] این ایالت‌ها شامل بونومان (استان برونگ-آهافو)، آشانتی (استان آشانتی)، دنکیرا (منطقهٔ مرکزی)، پادشاهی مانکسیم (منطقهٔ غربی)، و اکوامو (منطقه شرقی) بودند.[۲۵] در سدهٔ نوزدهم، قلمرو بخش جنوبی غنا در پادشاهی آشانتی جای داشت.[۲۵]

دولت پادشاهی آشانتی ابتدا به عنوان یک شبکهٔ سست و در نهایت به عنوان یک پادشاهی متمرکز با بوروکراسی پیشرفته و بسیار تخصصی عمل کرد که مرکز آن در کوماسی قرار داشت.[۲۵] پیش از تماس آکان‌ها با اروپایی‌ها، مردم آکان اقتصاد پیشرفته‌ای را ایجاد کرده بودند که اساساً بر پایهٔ طلا و شمش طلابود.[۲۵][۳۳]

گا-دانگمه و اِوه از جنوب غربی نیجریه به دلیل فشار ناشی از جنگ‌های بی‌وقفهٔ قبیله‌ای به سمت غرب مهاجرت کردند. گا-دانگمه منطقهٔ آکرای بزرگ و بخش‌هایی از منطقهٔ شرقی را اشغال کردند در حالی که اِوه‌ای‌ها در منطقهٔ ولتا و همچنین کشورهای همسایه، توگو و بنین یافت می‌شوند.

تماس با اروپایی‌ها ویرایش

مقالهٔ اصلی: ساحل طلا (منطقه)
 
پرتغالی‌ها ساحل طلای پرتغالی را با ساخت دژ المینا ("Castelo da Mina") توسط Diogo de Azambuja در سال ۱۴۸۲ تأسیس کردند و آن را به قدیمی‌ترین معماری استعماری در آفریقای سیاه تبدیل کردند.

تجارت آکان‌ها با کشورهای اروپایی پس از تماس با پرتغالی‌ها در سدهٔ پانزدهم آغاز شد.[۳۴] تماس با پرتغالی‌ها، که در سدهٔ پانزدهم برای تجارت به ساحل طلا رفته بودند، برای دسترسی گسترده به طلا انجام شده‌بود.[۳۵] پرتغالی‌ها یک اقامتگاه تجاری در یک شهرک ساحلی به نام آنومانسا ساختند که نام آن را اِلمینا گذاشتند.[۳۵]

در سال ۱۴۸۱، پادشاه ژوآئو دوم دیوگو د آزامبوجا را مأمور ساخت دژ المینا کرد که در عرض سه سال تکمیل شد.[۳۵] در سال ۱۵۹۸، هلندی‌ها در تجارت طلا به پرتغالی‌ها پیوستند و ساحل طلای هلند (Nederlandse Bezittingen ter Kuste van Guinea) را تأسیس کردند و قلعه‌هایی در کومندا و کورمانتسی ساختند.[۳۶] در سال ۱۶۱۷، هلندی‌ها قلعهٔ اولنینی و آکسیم را در سال ۱۶۴۲ (فور سنت آنتونی) از پرتغالی‌ها گرفتند.[۳۶]

سایر تاجران اروپایی تا اواسط سدهٔ هفدهم به تجارت طلا ملحق شده بودند، از جملهٔ مهم‌ترین آنها سوئدی‌ها، که ساحل طلای سوئد (Svenska Guldkusten) و دانمارک-نروژ که ساحل طلای دانمارک (Danske Guldkyst یا Dansk Guinea) را تأسیس کردند.[۳۷] بازرگانان پرتغالی که تحت تأثیر منابع طلای این منطقه قرار گرفته بودند، آن را "Costa do Ouro" یا «ساحل طلا» نامیدند.[۳۷] همچنین در آغاز سدهٔ هفدهم، علاوه بر تجارت طلا، تاجران پرتغالی، هلندی، انگلیسی و فرانسوی نیز در تجارت برده در اقیانوس اطلس در این منطقه شرکت داشتند.[۳۸]

 
در طول جنگ‌های آنگلو-آشانتی نیروهای بریتانیایی کاخ رئیس فومنا را در مسیر کوماسی در سال ۱۸۷۴ غارت کردند.

بیش از سی قلعه و پادگان توسط پرتغالی‌ها، سوئدی‌ها، دانمارکی-نروژی‌ها، هلندی‌ها و بازرگانان آلمانی ساخته شد. آلمانی‌ها ساحل طلای آلمان را ساختند.[۳۹] در سال ۱۸۷۴ بریتانیا کنترل برخی از نقاط کشور را به دست گرفت و به این مناطق وضعیت مستعمرهٔ بریتانیا را داد.[۴۰] درگیری‌های نظامی بسیاری میان بریتانیا و دولت‌های محلی مختلف آکان روی داد. آکان‌های پادشاهی آشانتی در ۱۰۰ سال طولانی جنگ‌های آنگلو-آشانتی چند بار بریتانیا را شکست داددند، اما در نهایت با جنگ کرسی طلایی در اوایل دههٔ ۱۹۰۰ شکست خوردند.[۴۱][۴۲][۴۳]

گذار به استقلال ویرایش

 
تمبر پستی از ساحل طلایی که برای استقلال غنا در سال ۱۹۵۷ چاپ شد
جشن‌های بزرگداشت استقلال غنا در ۶ مارس ۱۹۵۷

در سال ۱۹۴۷، کنوانسیون ساحل طلای متحد (UGCC) به رهبری «شش بزرگ» که به تازگی تشکیل شده بود، خواستار «خودگردانی در کوتاه‌ترین زمان ممکن» شد.[۳۷][۴۴] قوام نکرومه، ملی‌گرای غنائی که از سال ۱۹۵۷ تا ۱۹۶۶ به عنوان اولین نخست‌وزیر و رئیس‌جمهور غنا را رهبری کرد، در سال ۱۹۴۹ با شعار «اکنون خودگردانی» حزب خلق کنوانسیون (CPP) را تشکیل داد.[۳۷] این حزب کمپین «اقدام مثبت» را آغاز کرد که شامل اعتراضات غیر خشونت‌آمیز، اعتصاب و عدم همکاری با مقامات بریتانیا بود. نکرومه در این مدت دستگیر و به یک سال حبس محکوم شد. در انتخابات عمومی فوریهٔ ۱۹۵۱، او به عضویت پارلمان انتخاب شد و از زندان آزاد گردید.[۳۷] او در سال ۱۹۵۲ نخست‌وزیر ساحل طلایی شد و زیرساخت‌های کشور را بهبود بخشید و سیاست‌های آفریقایی کردن او فرصت‌های شغلی بهتری را برای مردم غنا ایجاد کرد.

در نیمه‌شب ۶ مارس ۱۹۵۷ ساحل طلایی، آشانتی، قلمروهای شمالی و توگولند بریتانیا به عنوان یک واحد مستقل سیاسی در داخل اتحادیه کشورهای مشترک‌المنافع تحت نام غنا متحد شدند. این کار تحت قانون استقلال غنا ۱۹۵۷ انجام شد. پرچم غنای کنونی، متشکل از رنگ‌های قرمز، طلایی، سبز و ستارهٔ سیاه، به همین اتحاد بازمی‌گردد.[۴۵] این پرچم توسط تهودوشا کو طراحی شده بود ک رنگ قرمز نشان‌دهندهٔ خونی است که برای استقلال ریخته شد، طلا نشان‌دهندهٔ ثروت غنا، رنگ سبز نماد چمن‌زارهای سرسبز غنا و ستارهٔ سیاه نماد غنایی‌ها است.[۴۶]

در ۱ ژوئیهٔ ۱۹۶۰، پس از رفراندم قانون اساسی و انتخابات ریاست جمهوری، نکرومه غنا را به عنوان یک جمهوری اعلام کرد و ریاست جمهوری را بر عهده گرفت.[۱۵][۱۶][۱۷][۳۷] ۶ مارس، روز استقلال این کشور است و ۱ ژوئیه اکنون به عنوان روز جمهوری جشن گرفته می‌شود.[۴۷][۴۸]

نکرومه اولین رئیس دولت آفریقایی بود که مفهوم جنبش پان‌آفریقا را ترویج کرد. او در طول تحصیل در دانشگاه لینکلن، با این جنبش آشنا شده بود.[۳۷] نکرومه آموزه‌های مارکوس گاروی، مارتین لوتر کینگ جونیور و ئی.بی. دیو بویس را ادغام کرد.[۳۷]

عملیات ضربت سرد و عواقب آن ویرایش

دولت نکرومه با یک کودتا توسط نیروهای مسلح غنا با رمز «عملیات ضربت سرد» سرنگون شد. این کودتا در حالی رخ داد که نکرومه در خارج از کشور بود و برای کمک به خاتمهٔ جنگ ویتنام، در مأموریتی بی‌ثمر به هانوی در ویتنام رفته بود. در زمان کودتا، نکرومه با جئو ئن لای در جمهوری خلق چین به سر می‌برد. کودتا در ۲۴ فوریه ۱۹۶۶ به رهبری سرهنگ امانوئل کواسی کوتوکا و سرتیپ آکواسی صورت گرفت. متعاقب آن، شورای آزادی ملی (NLC) به ریاست سپهبد ژوزف آرتور آنکرا تشکیل شد. مجموعه‌ای از دولت‌های نظامی و غیرنظامی که اغلب تحت تأثیر بی‌ثباتی‌های اقتصادی قرار داشتند،[۴۹] از سال ۱۹۶۶ تا ۱۹۸۱ بر غنا حکومت کردند و با به قدرت رسیدن جری راولینگز، دولت باثباتی در غنا تشکیل شد.[۵۰] این تغییرات منجر به تعلیق قانون اساسی غنا در سال ۱۹۸۱ و ممنوعیت احزاب سیاسی در غنا شد.[۵۱] اقتصاد به سرعت نزول کرد، بنابراین راولینگز بسیاری از سیاست‌های اقتصادی قدیمی را تغییر داد و رشد اقتصادی به زودی در اواسط دههٔ ۱۹۸۰ بهبود یافت.[۵۱] یک قانون اساسی جدید احیای نظام چندحزبی سیاسی در انتخابات ریاست جمهوری غنا در سال ۱۹۹۲ اعلام شد. راولینگزسپس به عنوان رئیس‌جمهور غنا انتخاب شد و دوباره در انتخابات عمومی ۱۹۹۶ برنده شد.[۵۲]

حدود ۱٫۰۰۰ تا ۲٫۰۰۰ نفر در جریان درگیری‌ها میان مردم کونکومبا و سایر گروه‌های قومی مانند نانومبا، داگومبا و گونجا کشته شدند، در حالی که ۱۵۰٫۰۰۰ نفر به عنوان بخشی از جنگ قبیله‌ای در منطقهٔ شمالی در سال ۱۹۹۴ آواره شدند.[۵۳]

در سال ۱۹۹۷، کوفی عنان به عنوان دبیرکل سازمان ملل متحد انتخاب شد و به اولین دبیرکل آفریقایی تبدیل شد.

جغرافیا ویرایش

مقالهٔ اصلی: جغرافیای غنا
 
عارضه‌نگاری−نقشه توپوگرافی غنا-توگو
 
تصویر ماهواره‌ای غنا

غنا در خلیج گینه، تنها چند درجه در شمال استوا واقع شده‌است، بنابراین آب و هوای گرمی دارد.[۵۴] غنا مساحتی معادل ۲۳۸٬۵۳۵ کیلومتر مربع (۹۲٬۰۹۹ مایل مربع) دارد و دارای خط ساحلی اقیانوس اطلس است که ۵۶۰ کیلومتر (۳۵۰ مایل) در خلیج گینه و اقیانوس اطلس در جنوب آن امتداد دارد.[۵۴] غنا بین عرض جغرافیایی ۴ درجه و ۴۵ دقیقه و ۱۱ درجهٔ شمالی و طول جغرافیایی ۱ درجه و ۱۵ دقیقه و ۳ درجه و ۱۵ دقیقهٔ باختری قرار دارد. نصف‌النهار مبدأ از غنا می‌گذرد، به‌ویژه از بندر صنعتی تما.[۵۴]

علفزارهای آمیخته با ساحل جنوبی، درختچه‌زارها و جنگل‌ها در غنا غالب هستند، با جنگل‌هایی که از ساحل جنوب غربی غنا در خلیج گینه در اقیانوس اطلس به سمت شمال امتداد می‌یابند ۳۲۰ کیلومتر (۲۰۰ مایل) و به سمت شرق حداکثر برای حدود ۲۷۰ کیلومتر (۱۷۰ مایل) با چندین مکان برای استخراج مواد معدنی صنعتی و چوب.[۵۴] غنا خانهٔ پنج منطقهٔ زیست‌محیطی زمینی است: جنگل‌های گینه شرقی، جنگل گینه ساوانا، ساوانای سودان غربی، منگروهای آفریقای مرکزی و حرا گینه.[۵۵] غنا شامل دشتها، آبشارها، تپه‌های کم ارتفاع، رودخانه‌ها، جزیرهٔ دودی و جزیرهٔ بوبوواسی در ساحل جنوبی اقیانوس اطلس است.[۵۶]

رودخانهٔ ولتای سفید و دیگر شاخهٔ آن ولتای سیاه، به سمت جنوب غنا سرازیر می‌شوند و به دریاچهٔ ولتا می‌ریزند. این دریاجه سومین مخزن بزرگ سد بر پایهٔ حجم و بزرگ‌ترین برپایهٔ مساحت سطح است که روی آن سد آکوسومبو قرار دارد،[۵۷] که در سال ۱۹۶۵ تکمیل شد. رودخانهٔ ولتا از طریق دریاچهٔ ولتا به اقیانوس اطلس در خلیج گینه می‌ریزد.[۵۸]

آب‌وهوا ویرایش

اقلیم غنا گرمسیری است و دو فصل اصلی دارد: فصل مرطوب و فصل خشک.[۵۹]

داده‌های اقلیم غنا
ماه ژانویه فوریه مارس آوریل مه ژوئن ژوئیه اوت سپتامبر اکتبر نوامبر دسامبر سال
میانگین بیش‌ترین °C (°F) ۳۰٫۱
(۸۶) 		۳۱٫۲
(۸۸) 		۳۱٫۶
(۸۹) 		۳۱٫۰
(۸۸) 		۳۰٫۰
(۸۶) 		۲۸٫۳
(۸۳) 		۲۷٫۱
(۸۱) 		۲۶٫۸
(۸۰) 		۲۷٫۴
(۸۱) 		۲۸٫۶
(۸۳) 		۳۰٫۰
(۸۶) 		۲۹٫۵
(۸۵) 		۲۹٫۲
(۸۵)
میانگین کم‌ترین °C (°F) ۲۴٫۵
(۷۶) 		۲۵٫۸
(۷۸) 		۲۶٫۲
(۷۹) 		۲۶٫۲
(۷۹) 		۲۵٫۴
(۷۸) 		۲۴٫۶
(۷۶) 		۲۳٫۵
(۷۴) 		۲۳٫۲
(۷۴) 		۲۳٫۶
(۷۴) 		۲۴٫۲
(۷۶) 		۲۴٫۳
(۷۶) 		۲۴٫۱
(۷۵) 		۲۴٫۶
(۷۶)
بارندگی میلی‌متر (اینچ) ۱۳٫۶
(۰٫۵۴) 		۴۰٫۳
(۱٫۵۹) 		۸۸٫۲
(۳٫۴۷) 		۱۱۵٫۷
(۴٫۵۶) 		۱۶۰٫۷
(۶٫۳۳) 		۲۱۰٫۴
(۸٫۲۸) 		۱۲۱٫۳
(۴٫۷۸) 		۸۸٫۹
(۳٫۵) 		۱۳۳٫۰
(۵٫۲۴) 		۱۲۸٫۱
(۵٫۰۴) 		۵۶٫۵
(۲٫۲۲) 		۲۴٫۶
(۰٫۹۷) 		۱٬۱۸۴٫۱
(۴۶٫۶۲)
میانگین روزهای بارانی ۲ ۲ ۵ ۷ ۱۱ ۱۴ ۷ ۶ ۸ ۹ ۴ ۲ ۷۷
درصد رطوبت ۷۹ ۷۷ ۷۷ ۸۰ ۸۲ ۸۵ ۸۵ ۸۳ ۸۲ ۸۳ ۸۰ ۷۹ ۸۵
میانگین روزانه ساعت‌های تابش آفتاب ۲۱۴ ۲۰۴ ۲۲۳ ۲۱۳ ۲۱۱ ۱۴۴ ۱۴۲ ۱۵۵ ۱۷۱ ۲۲۰ ۲۴۰ ۲۳۵ ۲٬۳۷۲
منبع: weatherbase.com[۶۰]

حکومت و سیاست ویرایش

 
ساختمان‌های مجلس غنا، دادگاه عالی غنا و قوه قضاییه غنا و کاخ ریاست‌جمهوری.
 
اولین رئیس‌جمهور غنا نکرومه و رئیس‌جمهور اول، دوم، سوم و چهارم جمهوری چهارم غنا جری راولینگز، جان کوفور، جان آتا میلز، و جان درامانی ماهاما

غنا جمهوری ریاستی یکپارچهٔ لیبرال دموکراسی با یک نظام چندحزبی پارلمانی است که تحت سلطهٔ دو حزب کنگرهٔ ملی دموکرات (NDC) و حزب میهن‌پرستان جدید (NPP) قرار دارد. غنا تا ژانویهٔ ۱۹۹۳ به تناوب بین دولت‌های غیرنظامی و نظامی تغییر می‌کرد، که دولت نظامی پس از انتخابات ریاست جمهوری ۱۹۹۲ و انتخابات پارلمانی ۱۹۹۲ جای خود را به جمهوری چهارم غنا داد. قانون اساسی غنا در سال ۱۹۹۲، اختیارات را میان نیروهای مسلح، مجلس، دولت، شورای دولتی، و یک قوه قضاییهٔ مستقل تقسیم می‌کند. دولت غنا هر چهار سال یکبار با حق رأی عمومی انتخاب می‌شود.[۶۱]

نانا آکوفو-آدودو در انتخابات سراسری که در ۷ دسامبر ۲۰۱۶ برگزار شد، با شکست دادن جان درامانی ماهاما مقام ریاست جمهوری را به دست آورد و در ۷ ژانویهٔ ۲۰۱۷ سوگند یاد کرد. او همچنین در انتخابات ۲۰۲۰ پیروز شد و متعاقباً در ۷ ژانویه ۲۰۲۱ سوگند یاد کرد.

روسای جمهور محدود به دو دورهٔ چهار ساله هستند. غنا هرگز رئیس‌جمهور زن نداشته‌است.

شاخص آسیب‌پذیری کشورها در سال ۲۰۱۲ نشان داد که غنا در رتبهٔ ۶۷مین کشور کمتر شکننده در جهان و پنجمین کشور کمتر شکننده در آفریقا قرار دارد. غنا در این شاخص در بین ۱۷۷ کشور در رتبهٔ ۱۱۲ قرار دارد.[۶۲]

روابط خارجی ویرایش

 
کوفی عنان، دیپلمات غنائی و دبیرکل سازمان ملل متحد در سالهای ۱۹۹۷–۲۰۰۶

غنا از زمان استقلال به آرمان‌های جنبش عدم تعهد وفادار بوده و یکی از اعضای مؤسس جنبش عدم تعهد است. غنا طرفدار همکاری‌های سیاسی و اقتصادی بین‌المللی و منطقه ای است و یکی از اعضای فعال سازمان ملل متحد و اتحادیه آفریقا محسوب می‌شود.[۶۳]

غنا روابط قوی با ایالات متحده دارد. سه رئیس‌جمهور اخیر آمریکا (بیل کلینتون، جرج دابلیو. بوش، و باراک اوباما) سفرهای دیپلماتیک به غنا داشتند. بسیاری از دیپلمات‌ها و سیاستمداران غنا در سازمان‌های بین‌المللی نقض فعال دارند، از جمله کوفی عنان دبیرکل سازمان ملل متحد.[۶۱]

در سپتامبر ۲۰۱۰، رئیس‌جمهور سابق غنا جان آتا میلز در یک سفر رسمی از چین دیدن کرد. میلز و رئیس‌جمهور سابق چین هو جینتائو، پنجاهمین سالگرد روابط دیپلماتیک بین دو کشور را در تالار بزرگ خلق در ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۰ جشن گرفتند.[۶۴]

ششمین رئیس‌جمهور ایران، محمود احمدی‌نژاد در ۱۶ آوریل ۲۰۱۳ برای گفتگو در مورد تقویت جنبش عدم تعهد و همچنین همکاری مشترک در یک نشست دوجانبه بین غنا و ایران در کاخ ریاست‌جمهوری غنا با جان درامانی ماهاما رئیس‌جمهور غنا دیدار کرد.[۶۵][۶۶][۶۷][۶۸][۶۹]

تعدادی از نهادهای وابسته به سازمان ملل متحد در غنا دفتر دارند که عبارتند از فائو، صندوق بین‌المللی توسعه کشاورزی، سازمان بین‌المللی کار، سازمان بین‌المللی دریانوردی، برنامه مشترک ملل متحد در زمینه ایدز، برنامه عمران ملل متحد، یونسکو، صندوق جمعیت سازمان ملل متحد، کمیساریای عالی سازمان ملل متحد برای پناهندگان، یونیسف، سازمان توسعه صنعتی ملل متحد، دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد، برنامه جهانی غذا و سازمان جهانی بهداشت.[۷۰]

تقسیمات کشوری ویرایش

مقالهٔ اصلی: تقسیمات کشوری غنا

غنا به ۱۶ منطقه تقسیم شده‌است و این مناطق نیز به ۲۷۵ ناحیه تقسیم می‌شوند:[۷۱][۷۲][۷۳][۷۴]

 
منطقه‌های غنا
منطقه مساحت (km2) مرکز
منطقه آهافو ۵٬۱۹۳ گواسو
منطقه آشانتی ۲۴٬۳۸۹ کوماسی
منطقه بونو ۱۱٬۱۰۷ سونیانی
منطقه بونو شرقی ۲۳٬۲۵۷ تکیمان
منطقه مرکزی ۹٬۸۲۶ کیپ کوست
منطقه شرقی ۱۹٬۳۲۳ کوفوریدوئا
منطقه آکرای بزرگ ۳٬۲۴۵ آکرا
منطقه شمالی ۲۵٬۴۴۸ تامالی
منطقه شمال شرقی ۹٬۰۷۴ نالریگو
منطقه اوتی ۱۱٬۰۶۶ دامبای
منطقه ساوانا ۳۵٬۸۶۲ دامونگو
منطقه شرق علیا ۸٬۸۴۲ بولگاتانگا
منطقه غرب علیا ۱۸٬۴۷۶ وا
منطقه ولتا ۹٬۵۰۴ هو
منطقه غربی ۱۳٬۸۴۷ سکوندی-تاکورادی
منطقه شمال غربی ۱۰٬۰۷۴ ویاوسو

حقوق بشر ویرایش

 
گروهی از زنان فمنیست غنا در اعتراضات سراسری

همجنس‌گرایی از نظر قانونی در غنا ممنوع است.[۷۵] بر اساس نظرسنجی سال ۲۰۱۳ توسط مرکز تحقیقات پیو، ۹۶ درصد از مردم غنا معتقدند که همجنسگرایی نباید توسط جامعه پذیرفته شود.[۷۶] گاهی اوقات زنان پیر در غنا به افسونگری متهم می‌شوند، به ویژه در روستاها. مسائل جادوگری عمدتاً به عنوان حدس و گمان مبتنی بر خرافات درون خانواده‌ها باقی می‌ماند. در برخی از مناطق شمال غنا، مواردی وجود دارد که اردوگاه جادوگران نامیده می‌شوند. گفته می‌شود که در مجموع حدود ۱۰۰۰ نفر که متهم به جادوگری هستند، در این مکان نگهداری می‌شوند.[۷۷] دولت غنا اعلام کرده که قصد دارد این کمپ‌ها را تعطیل کند.[۷۷]

اقتصاد ویرایش

 
تغییر در سرانهٔ تولید ناخالص داخلی غنا، ۱۸۷۰–۲۰۱۸. ارقام بر اساس تورم با دلار بین‌المللی ۲۰۱۱ تعدیل شده‌اند.
 
میدان گازی شرکت ملی نفت غنا
مقالهٔ اصلی: اقتصاد غنا

اقتصاد غنا دارای منابع غنی و متنوعی است، از جمله تولید و صادرات کالاهای فناوری دیجیتال، ساخت و ساز خودرو و کشتی و صادرات منابعی مانند هیدروکربن‌ها و مواد معدنی صنعتی. این تنوع باعث شده تا غنا یکی از بالاترین کشورها بر پایهٔ سرانهٔ تولید ناخالص داخلی در غرب آفریقا را داشته باشد.[۷۸][۷۹] با توجه به تغییر پایه تولید ناخالص داخلی غنا، این کشور در سال ۲۰۱۱ به سریع‌ترین رشد اقتصادی در جهان تبدیل شد.[۸۰]

اقتصاد داخلی غنا در سال ۲۰۱۲ حول محور خدمات بود که ۵۰ درصد تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌داد و ۲۸ درصد از نیروی کار را به کار می‌گرفت. علاوه بر صنعتی شدن مرتبط با مواد معدنی و نفت، توسعهٔ صنعتی در غنا همچنان اساسی است و اغلب با پلاستیک (مانند صندلی، کیسه‌های پلاستیکی، تیغ و خودکار) همراه است.[۸۱] ۵۳٫۶ درصد از نیروی کار غنا در سال ۲۰۱۳ در بخش کشاورزی مشغول به کار بودند.[۸۲][۶۱]

غنا در ژوئیهٔ ۲۰۰۷ با بازتعریف پول خود، سدی (₵) را به سدی عنا (GH₵) تغییر داد. نرخ تبدیل ۱ سدی غنا به ازای هر ۱۰٫۰۰۰ سدی است.

غنا پس از پیشی گرفتن از آفریقای جنوبی در سال ۲۰۱۹، بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ طلای آفریقا،[۸۳] و دومین تولیدکنندهٔ بزرگ کاکائو (پس از ساحل عاج) است.[۸۴] غنا همچنین سرشار از معادن الماس، منگنز، بوکسیت، و نفت است.

جستارهای وابسته ویرایش

منابع ویرایش

  1. ↑ "Language and Religion". Ghana Embassy. Archived from the original on 1 March 2017. Retrieved 8 January 2017. English is the official language of Ghana and is universally used in schools in addition to nine other local languages. The most widely spoken local languages are Dagbanli, Ewe, Ga and Twi.
  2. ↑ "Ghana – 2010 Population and Housing Census" (PDF). Government of Ghana. 2010. Archived from the original (PDF) on 25 September 2013. Retrieved 1 June 2013.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ "2021 PHC General Report Vol 3C, Background Characteristics" (PDF). Ghana Statistical Service.
  4. ↑ "Ghana Population (2022) - Worldometer".
  5. ↑ [۱][پیوند مرده]
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ "Report for Selected Countries and Subjects". IMF. Retrieved 29 February 2020.
  7. ↑ "GINI index (World Bank estimate)". data.worldbank.org. بانک جهانی. Archived from the original on 25 January 2019. Retrieved 14 July 2021.
  8. ↑ "Human Development Report 2020" (PDF) (به انگلیسی). United Nations Development Programme. December 15, 2020. Retrieved December 15, 2020.
  9. ↑ "Ghana country profile". BBC News (به انگلیسی). 2020-12-11. Retrieved 2022-01-26.
  10. ↑ Jackson, John G. (2001) Introduction to African Civilizations, Citadel Press, p. 201, شابک ‎۰−۸۰۶۵−۲۱۸۹−۹.
  11. ↑ Ghana a country to study (به انگلیسی). Library of Congress Cataloging-in-Publication Data. 1995. p. 63.
  12. ↑ Meyerowitz, Eva L. R. (1975). The Early History of the Akan States of Ghana (به انگلیسی). Red Candle Press. ISBN 978-0-608-39035-2.
  13. ↑ Danver, Steven L (10 March 2015). Native Peoples of the World: An Encyclopedia of Groups, Cultures and Contemporary Issues. Routledge. p. 25. ISBN 978-1-317-46400-6.
  14. ↑ "Asante Kingdom". Afrika-Studiecentrum, Leiden. 15 June 2002. Archived from the original on 12 July 2014. Retrieved 8 June 2014.
  15. ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ Video: A New Nation: Gold Coast becomes Ghana In Ceremony, 1957/03/07 (1957). Universal Newsreel. 1957. Archived from the original on 28 January 2013. Retrieved 20 February 2012.
  16. ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ "First For Sub-Saharan Africa". BBC. Archived from the original on 1 November 2011. Retrieved 29 February 2012.
  17. ↑ ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ "Exploring Africa – Decolonization". exploringafrica.matrix.msu.edu. Archived from the original on 2 June 2013. Retrieved 29 February 2012.
  18. ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ Ateku, Abdul-Jalilu. "Ghana is 60: An African success story with tough challenges ahead". The Conversation (به انگلیسی). Retrieved 2021-06-27.
  19. ↑ "2020 Population Projection by Sex, 2010–2020". Ghana Statistical Service. Archived from the original on 24 April 2018. Retrieved 2 May 2018.
  20. ↑ CIA World FactBook. "Ghana". CIA World FactBook. CIA World FactBook. Retrieved 20 May 2016.
  21. ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام South America and West Africa وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  22. ↑ "Ghana-US relations". United States Department of State. 13 February 2013. Archived from the original on 5 April 2013. Retrieved 1 June 2013.
  23. ↑ "Etymology of Ghana". Douglas Harper. Archived from the original on 4 November 2012. Retrieved 12 May 2012.
  24. ↑ "Ghana: Land of Gold". Kids Discover Online. Retrieved 2020-10-03.
  25. ↑ ۲۵٫۰ ۲۵٫۱ ۲۵٫۲ ۲۵٫۳ ۲۵٫۴ ۲۵٫۵ ۲۵٫۶ "Pre-Colonial Period". Ghanaweb.com. Archived from the original on 23 November 2010. Retrieved 13 December 2010.
  26. ↑ W, Jessica (15 November 2011). "Invasion of the Peoples of the North". GhanaNation. Archived from the original on 8 July 2014. Retrieved 22 June 2014.
  27. ↑ Curtis M. (19 November 2011). "Ghana Articles: Dagomba". GhanaNation.com. Archived from the original on 19 October 2014. Retrieved 22 August 2014.
  28. ↑ "Dagomba: Background". BristolDrumming. Archived from the original on 14 July 2014.
  29. ↑ "Mamprusi". Sim.org. Archived from the original on 14 July 2014. Retrieved 22 June 2014.
  30. ↑ "Pre-European Mining at Ashanti, Ghana" (PDF) (PDF). Pdmhs.com. October 1996. Archived from the original (PDF) on 22 November 2014. Retrieved 24 January 2015.
  31. ↑ Tvedten, Ige; Hersoug, Bjørn (1992). Fishing for Development: Small Scale Fisheries in Africa. Nordic Africa Institute. pp. 60–. ISBN 978-91-7106-327-4. Archived from the original on 12 September 2015. Retrieved 27 June 2015.
  32. ↑ The Techiman-Bono of Ghana: an ethnography of an Akan society Kendall/Hunt Pub. Co. , 1975
  33. ↑ "A Short History of Ashanti Gold Weights". Rubens.anu.edu.au. Archived from the original on 2 September 2013. Retrieved 24 January 2015.
  34. ↑ "History of the Ashanti People". Modern Ghana. Archived from the original on 31 July 2013. Retrieved 9 May 2013.
  35. ↑ ۳۵٫۰ ۳۵٫۱ ۳۵٫۲ "History of Ghana". TonyX. Archived from the original on 1 May 2013. Retrieved 20 May 2012.
  36. ↑ ۳۶٫۰ ۳۶٫۱ Levy, Patricia; Wong, Winnie (2010). Ghana. Marshall Cavendish. p. 24. ISBN 978-0-7614-4847-1.
  37. ↑ ۳۷٫۰ ۳۷٫۱ ۳۷٫۲ ۳۷٫۳ ۳۷٫۴ ۳۷٫۵ ۳۷٫۶ ۳۷٫۷ "History of Ghana". ghanaweb.com. Archived from the original on 15 December 2010. Retrieved 10 January 2011.
  38. ↑ Emmer, Pieter C. (2018). The Dutch in the Atlantic Economy, 1580–1880: Trade, Slavery, and Emancipation (Variorum Collected Studies). Variorum Collected Studies (Book 614) (1st ed.). Abingdon-on-Thames: Routledge. p. 17. ISBN 978-0-86078-697-9.
  39. ↑ "Bush Praises Strong Leadership of Ghanaian President Kufuor". iipdigital.usembassy.gov. 15 September 2008. Archived from the original on 12 May 2014. Retrieved 26 June 2010.
  40. ↑ MacLean, Iain (2001) Rational Choice and British Politics: An Analysis of Rhetoric and Manipulation from Peel to Blair, p. 76, شابک ‎۰−۱۹−۸۲۹۵۲۹−۴.
  41. ↑ Puri, Jyoti (2008). Encountering Nationalism. Wiley. pp. 76–. ISBN 978-0-470-77672-8. Archived from the original on 15 September 2015. Retrieved 27 June 2015.
  42. ↑ Chronology of world history: a calendar of principal events from 3000 BC to AD 1973, Part 1973, Rowman & Littlefield, 1975, شابک ‎۰−۸۷۴۷۱−۷۶۵−۵.
  43. ↑ Ashanti Kingdom, Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2009, Archived 31 October 2009.
  44. ↑ Gocking, Roger (2005). The History of Ghana. Greenwood Publishing Group. pp. 92–. ISBN 978-0-313-31894-8. Retrieved 27 June 2015.
  45. ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام Ghana flag and description وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  46. ↑ "Ghana Flag". Ghanaweb.com. Archived from the original on 22 September 2010. Retrieved 26 June 2010.
  47. ↑ "5 Things To Know About Ghana's Independence Day". Africa.com. Archived from the original on 10 July 2018. Retrieved 10 July 2018.
  48. ↑ Oquaye, Mike (10 January 2018). "What is Republic Day in Ghana?". GhanaWeb (به انگلیسی). Archived from the original on 29 June 2018. Retrieved 29 June 2018.
  49. ↑ David, Owusu-Ansah (1994). A Country Study: Ghana. La Verle Berry.
  50. ↑ "Ghana: Flight Lieutenant Jerry John Rawlings (J.J Rawlings)". Africa Confidential. Archived from the original on 29 October 2013. Retrieved 1 June 2013.
  51. ↑ ۵۱٫۰ ۵۱٫۱ "Rawlings: The legacy". BBC News. 1 December 2000. Archived from the original on 28 August 2017. Retrieved 1 June 2013.
  52. ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام Elections in Ghana وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  53. ↑ Refugees, United Nations High Commissioner for (26 September 2000). "Refworld | Ghana: Conflict between the Konkomba and Nanumba tribes and the government response to the conflict (1994-September 2000)". Refworld (به انگلیسی).
  54. ↑ ۵۴٫۰ ۵۴٫۱ ۵۴٫۲ ۵۴٫۳ "Ghana: Geography Physical". photius.com. Archived from the original on 21 September 2013. Retrieved 24 June 2013., "Ghana: Location and Size". photius.com. Archived from the original on 21 September 2013. Retrieved 24 June 2013.
  55. ↑ Dinerstein, Eric; Olson, David; Joshi, Anup; Vynne, Carly; Burgess, Neil D.; Wikramanayake, Eric; Hahn, Nathan; Palminteri, Suzanne; Hedao, Prashant; Noss, Reed; Hansen, Matt; Locke, Harvey; Ellis, Erle C; Jones, Benjamin; Barber, Charles Victor; Hayes, Randy; Kormos, Cyril; Martin, Vance; Crist, Eileen; Sechrest, Wes; Price, Lori; Baillie, Jonathan E. M.; Weeden, Don; Suckling, Kierán; Davis, Crystal; Sizer, Nigel; Moore, Rebecca; Thau, David; Birch, Tanya; Potapov, Peter; Turubanova, Svetlana; Tyukavina, Alexandra; de Souza, Nadia; Pintea, Lilian; Brito, José C.; Llewellyn, Othman A.; Miller, Anthony G.; Patzelt, Annette; Ghazanfar, Shahina A.; Timberlake, Jonathan; Klöser, Heinz; Shennan-Farpón, Yara; Kindt, Roeland; Lillesø, Jens-Peter Barnekow; van Breugel, Paulo; Graudal, Lars; Voge, Maianna; Al-Shammari, Khalaf F.; Saleem, Muhammad (2017). "An Ecoregion-Based Approach to Protecting Half the Terrestrial Realm". BioScience. 67 (6): 534–545. doi:10.1093/biosci/bix014. ISSN 0006-3568. PMC 5451287. PMID 28608869.
  56. ↑ "Ghana low plains". photius.com. Archived from the original on 21 September 2013. Retrieved 24 June 2013.
  57. ↑ "Top 10 biggest dams". Water Technology. 29 September 2013. Retrieved 5 December 2021.
  58. ↑ "Profile of Major Rivers in Ghana" (PDF). Ghana Maritime Authority. Retrieved 5 December 2021.
  59. ↑ "UNDP Climate Change Country Profile: Ghana". ncsp.undp.org. Archived from the original on 21 September 2013. Retrieved 24 June 2013.
  60. ↑ "Ghana Travel Weather Averages (Weatherbase)". Retrieved 1 June 2013.
  61. ↑ ۶۱٫۰ ۶۱٫۱ ۶۱٫۲ "Government and Politics". A Country Study: Ghana بایگانی‌شده در ۱۳ ژوئیه ۲۰۱۲ توسط Archive.today (La Verle Berry, editor). کتابخانه کنگره Federal Research Division (November 1994). This article incorporates text from this source, which is in the مالکیت عمومی. Lcweb2.loc.gov بایگانی‌شده در ۱۰ ژوئیه ۲۰۱۲ توسط Archive.today
  62. ↑ "Foreignpolicy.com – Failed States List 2012". 2012. Archived from the original on 28 May 2013. Retrieved 1 June 2013.
  63. ↑ "Official page of Nations Permanent Mission of Ghana to the United Nations". United Nations. 20 September 2011. Archived from the original on 1 May 2012. Retrieved 20 May 2012.
  64. ↑ "Hu Jintao Holds Talks with President of Ghana Mills". Ministry of Foreign Affairs of the People's Republic of China. 20 September 2010. Archived from the original on 27 June 2012. Retrieved 4 January 2012.
  65. ↑ "Ahmadinejad: Iran's populist and pariah leaves the stage". BBCNews. 4 June 2013. Archived from the original on 14 April 2014. Retrieved 10 May 2014.
  66. ↑ "Iranian leader Ahmadinejad's West Africa tour defended". BBC News. 17 April 2013. Archived from the original on 22 September 2014. Retrieved 10 May 2014.
  67. ↑ "CPP welcomes President Ahmadinejad visit to Ghana". Ghana News Agency. 18 April 2013. Archived from the original on 12 May 2014. Retrieved 10 May 2014.
  68. ↑ "Ghana welcomed Iran's President Mahmoud Ahmadinejad". iafrica.tv. 17 April 2013. Archived from the original on 12 May 2014. Retrieved 10 May 2014.
  69. ↑ "President Mahmoud Ahmadinejad To Visit Ghana". Government of Ghana. 2013. Archived from the original on 29 September 2013. Retrieved 10 May 2014.
  70. ↑ "Contact Details | United Nations in Ghana". ghana.un.org (به انگلیسی). Retrieved 2020-09-21.
  71. ↑ "SOCIAL:EC has done no wrong – Dr Afari-Gyan". Ghana News Agengy. Archived from the original on 12 May 2014. Retrieved 13 March 2014.
  72. ↑ "MPs demand 24/7 police security for 275 members". myjoyonline.com. Archived from the original on 12 May 2014. Retrieved 13 March 2014.
  73. ↑ "All Districts". GhanaDistricts.com. Archived from the original on 31 October 2013.
  74. ↑ "Ghana: Regions, Major Cities & Urban Localities – Population Statistics in Maps and Charts". City Population. Retrieved 6 October 2020.
  75. ↑ "Here are the 10 countries where homosexuality may be punished by death". The Washington Post. 16 June 2016. Archived from the original on 11 November 2016. Retrieved 19 March 2017.
  76. ↑ "The Global Divide on Homosexuality." بایگانی‌شده در ۳ نوامبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine Pew Research Center. 4 June 2013.
  77. ↑ ۷۷٫۰ ۷۷٫۱ "Ghana witch camps: Widows' lives in exile". BBC. 1 سپتامبر 2012. Archived from the original on 20 October 2018. Retrieved 21 July 2018.
  78. ↑ "New fuel for faster development". worldfolio.co.uk. Archived from the original on 24 June 2013. Retrieved 12 October 2013.
  79. ↑ "The Top 5 Countries for ICT4D in Africa". ictworks.org. Archived from the original on 14 June 2013. Retrieved 12 October 2013.
  80. ↑ "Ghana: The World's Fastest Growing Economy in 2011". www.ghanaweb.com (به انگلیسی). Retrieved 2019-04-11.
  81. ↑ "Obama's Ghana trip sends message across Africa". CNN. 10 July 2009.
  82. ↑ Food and Agriculture Policy Decision Analysis (FAPDA). "Country Fact sheet on food and agriculture policy trends" (PDF). Food and Agricultural Organisation of the United Nations. FAO. Retrieved 13 May 2016. {{cite web}}: |last1= has generic name (help)
  83. ↑ "Top 10 Gold Producing Countries" (به انگلیسی). Archived from the original on 6 March 2021. Retrieved 2021-03-16.
  84. ↑ "Cocoa in Ivory Coast and Ghana 2017 – African Business" (به انگلیسی). Retrieved 2020-08-12.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=غنا&oldid=38926151»