Idesia polycarpa
Idesia polycarpa – gatunek roślin z monotypowego rodzaju idezja[4] Idesia z rodziny wierzbowatych (Salicaceae). Rośnie w środkowych i wschodnich Chinach, na Tajwanie, Czedżu i w Japonii[5][6]. Jako gatunek introdukowany występuje w północno-wschodnich Stanach Zjednoczonych i w Nowej Zelandii[3]. Rośnie w lasach liściastych, mieszanych i iglastych[6] oraz w zaroślach, często w dolinach strumieni[5], w górach sięgając do 3000 m n.p.m.[6] Wymaga głębokich gleb próchnicznych, nie znosi gleb gliniastych[4]. Kwitnienie następuje w kwietniu i maju, a owoce dojrzewają w październiku i listopadzie[6].
_-_DSC03818.JPG)
| |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
idezja |
| Gatunek |
Idesia polycarpa |
| Nazwa systematyczna | |
| Idesia polycarpa Maxim. Bull. Acad. Imp. Sci. Saint-Pétersbourg, sér. 3, 10: 485 (1866)[3] | |
Jest to szybko rosnące drzewo o okazałych liściach, obfitych kwiatostanach i jaskrawo czerwonych, licznych owocach – w łagodnym klimacie umiarkowanym uprawiane jest jako ozdobne (na wschodnim wybrzeżu USA jest wystarczająco mrozoodporne by rosnąć w Nowym Jorku, a w Wielkiej Brytanii uprawiane jest w południowej Anglii)[5]. W klimacie chłodnym przemarza do wysokości śniegu, aczkolwiek rośliny uzyskane z nasion z północnej Japonii wskazywane są jako możliwe do upraw amatorskich w zachodniej części Polski[4].
Nazwa rodzajowa upamiętnia holendra Eberharda Isbranda Idesa (1657–1708), który był podróżnikiem przemierzającym m.in. Chiny[5].
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Drzewa osiągające do 20 m wysokości, o szeroko rozpostartych konarach[5], z pniem pokrytym szarą, nie łuszczącą się korą. Młode pędy nagie lub słabo owłosione[6].
- Liście
- Zrzucane przed zimą, skrętoległe, u nasady z odpadającymi, drobnymi przylistkami[7]. Ogonek liściowy długi (osiągający zwykle 5–15 cm, czasem więcej[6]), czerwonawy, z parą okazałych miodników w pobliżu nasady blaszki. Blaszka liściowa pojedyncza, jajowato-sercowata, osiągająca od 10 do 20 cm długości, z wierzchu intensywnie zielona, od spodu jaśniejsza do białawej, naga lub od spodu owłosiona[5][6], na brzegu gruczołowato piłkowana[7]. Użyłkowanie dłoniaste, z 3–5 głównymi żyłkami rozchodzącymi się od nasady blaszki[7].
- Kwiaty
- Jednopłciowe[7] (rośliny dwupienne, aczkolwiek najwyraźniej zdarzają się także okazy z kwiatami obupłciowymi[5]), wyrastające zebrane w wielokwiatowe, okazałe, zwisające wiechy, często zwężone i podobne do gron[7], osiągające do ok. 20 cm długości[4]. Przysadki odpadające, szypułki stawowate[7]. Pojedynczy okółek okwiatu (opisywany jako działki kielicha) składa się zazwyczaj z 5, rzadziej z 3, 4 lub 6 listków wolnych lub zrastających się u nasady. Kwiaty męskie składają się z licznych pręcików o nitkach owłosionych, wyrastających z mięsistego dysku miodnikowego. Pylnik eliptyczny, pękający podłużnie. Zalążnia w tych kwiatach jest silnie zredukowana. Kwiaty żeńskie zawierają liczne prątniczki, podobne do pręcików, ale drobne i sterylne, zalążnia jest jednokomorowa, górna. Szyjek słupka jest zwykle 5, są one cylindryczne, złączone u nasady, w górze rozpostarte i zakończone półkolistymi, czasem wgłębionymi znamionami[7]. Kwiaty męskie osiągają 1,2–1,6 cm średnicy, a żeńskie ok. 9 mm, mają barwę żółtawozieloną[6].
- Owoce
- Liczne jagody barwy fioletowoczerwonej do pomarańczowoczerwonej, po zaschnięciu czerniejące. Mają kształt kulisty i średnicę do ok. 1 cm. Zawierają liczne nasiona[6]. Owoce długo utrzymują się na drzewach już po opadnięciu liści[4].
-
Kwiatostan -
Kwiaty żeńskie -
Owoce
Systematyka edytuj
- Pozycja systematyczna
Takson z rodziny wierzbowatych (Salicaceae)[2][3]. W dawniejszych systemach klasyfikacyjnych zaliczany był do rodziny strzeligłowowatych (Flacourtiaceae)[5]. W obrębie wierzbowatych należy do podrodziny Salicoideae i plemienia Salicoideae[8]. Za najbliżej spokrewnione uznawane są rodzaje Carrierea i Poliothyrsis – bardzo podobne morfologicznie, ale zawiązujące torebki, a nie jagody[5].
W obrębie gatunku wyróżnia się trzy odmiany[6]:
- var. polycarpa – odmiana typowa z liśćmi od spodu nagimi lub co najwyżej słabo owłosionymi na żyłkach przewodzących,
- var. vestita Diels – liście od spodu owłosione, liście mniejsze – ogonek do 3 cm, blaszka do 7 cm długości,
- var. fujianensis (G. S. Fan) S. S. Lai – liście od spodu owłosione, podobnie duże jak u typu – z ogonkiem ponad 4 cm długości i blaszką ponad 8 cm długości.
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-05-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-05-20] (ang.).
- ↑ a b c Idesia polycarpa Maxim.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-05-20].
- ↑ a b c d e Jerzy Hrynkiewicz-Sudnik, Bolesław Sękowski, Mieczysław Wilczkiewicz, Rozmnażanie drzew i krzewów liściastych, wyd. 3 popr. i uzup., Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2001, s. 449, ISBN 83-01-13434-8, OCLC 749776599.
- ↑ a b c d e f g h i Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 136. ISBN 0-333-73003-8.
- ↑ a b c d e f g h i j Idesia polycarpa Maximowicz. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-05-20].
- ↑ a b c d e f g Idesia Maximowicz. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-05-20].
- ↑ List of Genera in SALICACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2021-05-20] (ang.).