Wikipedia

José Luandino Vieira

pisarz angolski pochodzenia portugalskiego

José Luandino Vieira (właśc. José Vieira Mateus da Graça[1]; ur. 4 maja 1935 w Vila Nova de Ourém, Portugalia) – angolski pisarz portugalskiego pochodzenia, specjalizujący się w krótkich opowiadaniach i nowelach[2][3].

José Luandino Vieira
Luandino
Imię i nazwisko

José Vieira Mateus da Graça

Data i miejsce urodzenia

4 maja 1935
Vila Nova de Ourém

Narodowość

angolska

Język

portugalski

Dziedzina sztuki

literatura

Epoka

współczesność

Gatunek

opowiadania, nowele

Życiorys edytuj

Dorastał w Luandzie, dokąd w 1938 roku wyemigrowali jego rodzice. Należał do pokolenia piszącego w latach 1957–1961 do magazynu Cultura, w którym ukazywały się również jego rysunki. Pisarz od zawsze podpisywał je jako Luandino, nazwisko, które po latach przyjął z miłości do miasta, w którym się wychował. Swoje dzieciństwo spędzone w luandyjskich musseques opisuje między innymi w książce Nós, os do Makulusu.

W wieku 24 lat przystąpił do MPLA (Ludowego Ruchu Wyzwolenia Angoli). W roku 1959 został zatrzymany przez PIDE (Policję Międzynarodową i Ochrony Państwa, portugalską tajną policję polityczną) i wraz z pięćdziesięcioma innymi nacjonalistami angolskimi osądzony w sławnym Procesie Pięćdziesięciu[4]. Uwolniony w tym samym roku, już dwa lata później został ponownie aresztowany i skazany na 14 lat więzienia wraz z poetami: António Jacinto i António Cardoso („Proces Trzech Pisarzy”)[4]. Kara ta mogła być wielokrotnie przedłużana, przemieniając się w niepisaną karę dożywocia. To właśnie w więzieniach PIDE i PSP (Polícia de Segurança Pública), gdzie przez dwa lata czekał na wyrok, napisał Luuandę, książkę której publikacja i nagrodzenie przez Związek Pisarzy Portugalskich wywołały w tym kraju polityczny skandal. W 1964 roku został przewieziony do portugalskiego obozu koncentracyjnego w Tarrafal na Wyspach Zielonego Przylądka, znanego jako Campo da Morte Lenta[4] – Obóz Powolnej Śmierci – gdzie napisał większość swoich dzieł. W efekcie międzynarodowych nacisków na reżim Marcelo Caetano, w roku 1972 kara więzienia dla pisarza została zmieniona na dozór policyjny w Lizbonie, z obowiązkiem cotygodniowego stawiania się na policji. W tym okresie zaczął publikację swoich pozostałych dzieł, między innymi zbiorów opowiadań Velhas histórias i No antigamente, na vida.

W 1975 roku, po portugalskiej Rewolucji goździków, powrócił do Angoli, gdzie uzyskał angolskie obywatelstwo i sprawował między innymi funkcje dyrektora telewizji (1975–1978), dyrektora Departamentu Orientacji Rewolucyjnej; MPLA (1975–1979) oraz dyrektora Angolskiego Instytutu Kina (1979–1984). Był również współzałożycielem Unii Pisarzy Angolskich, pełniąc funkcję jej sekretarza w latach 1975–1980 i 1985–1992, jak również sekretarza Stowarzyszenia Pisarzy Afro-azjatyckich w latach 1979-1984. Powrócił do Portugalii po wyborach w 1992 roku, po których w Angoli doszło do ponownego wybuchu wojny domowej. W 2006 przyznano mu największą nagrodę literacką dla autorów piszących w języku portugalskim, Nagrodę Camõesa, której przyjęcie jako pierwszy w historii pisarz odrzucił, powołując się na „kwestie intymne i osobiste”[5]. Obecnie mieszka w pobliżu miasta Viana do Castelo. Swój czas poświęca NÓSSOMOS, wydawnictwu zajmującemu się publikacją klasycznych i współczesnych poetów angolskich oraz Porta XIII, stowarzyszeniu w Vila Nova de Cerveira, zajmującemu się promocją poezji w języku portugalskim.

Luuanda, najsławniejsza książka Vieiry, ukazała się w Polsce w 2014 roku nakładem wydawnictwa Biblioteka Iberyjska[6].

Twórczość edytuj

Opowiadania edytuj

  • A cidade e a infância, 1957
  • Duas histórias de pequenos burgueses, 1961
  • Luuanda, 1963
  • Vidas novas, 1968
  • Velhas histórias, 1974
  • Duas histórias, 1974
  • No antigamente, na vida, 1974
  • Macandumba, 1978
  • Lourentinho, Dona Antónia de Sousa Neto & eu, 1981
  • História da baciazinha de Quitaba, 1986

Nowele edytuj

  • A vida verdadeira de Domingos Xavier, 1961
  • João Vêncio. Os seus amores, 1979

Powieści edytuj

  • Nosso Musseque (Romance), 2003
  • Nós, os do Makulusu (Romance), 1974
  • O livro dos rios, 1 część trylogii De rios velhos e guerrilheiros, 2006

Przypisy edytuj

  1. ↑ José Luandino Vieira. livro.dglab.gov.pt. [dostęp 2018-05-06]. (port.).
  2. ↑ Mohit K. Ray (ed.): The Atlantic Companion to Literature in English. New Delhi: Atlantic Publishers & Distributors Ltd, 2007, s. 550. ISBN 978-81-269-0832-5.
  3. ↑ José Luandino Vieira, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2018-05-06] (ang.).
  4. ↑ a b c Emmanuel K. Akyeampong, Henry Louis Gates Jr.: Dictionary of African Biography, Tom 2. Oxford University Press, 2012, s. 184. ISBN 978-0-19-538205-5.
  5. ↑ Isabel Lucas: Luandino Vieira recusa Camões por "razões pessoais". Diário de Notícias, 2006-05-25. [dostęp 2016-07-06]. (port.).
  6. ↑ Prezentacja książki "Luuanda" José Luandino Vieiry. biblioteka iberyjska. [dostęp 2016-07-06]. (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=José_Luandino_Vieira&oldid=73131734”