Leon Formanowicz
Leon Marian Formanowicz (ur. 26 marca 1878 w Szubinie[1], zm. 4 maja 1942 w Hartheim koło Linzu) – polski duchowny rzymskokatolicki, naukowiec-bibliofil, kolekcjoner ekslibrisów, kanonik gnieźnieński.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Administrator i proboszcz parafii w Modliszewku | |
| Okres sprawowania |
1906-1927 |
| Kanonik Katedry Metropolitalnej w Gnieźnie | |
| Okres sprawowania |
od 18.02.1927 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Prezbiterat |
2 lutego 1902 |
Życiorys edytuj
Syn Franciszka Ksawerego Formanowicza i Franciszki z domu Drzewieckiej. Naukę w szkołach powszechnych pobierał w Szubinie, następnie w gimnazjum w Nakle oraz w 1899 ukończył gimnazjum klasyczne w Chełmnie, tam też wstąpił do tajnej organizacji samokształceniowej Towarzystwa Tomasza Zana[2]. Studiował następnie w seminariach duchownych w Poznaniu i Gnieźnie. W Gnieźnie 2 lutego 1902 otrzymał święcenia kapłańskie[1]. Pracował jako wikariusz w farze gnieźnieńskiej, w 1906 objął parafię w Modliszewku[1]. W trudnych dla Polaków czasach starał się rozwijać działalność społeczną i narodową, należał m.in. do organizacji pomorskich filomatów. Był więziony w 1906 w Gnieźnie przez władze pruskie za poparcie polskiego strajku szkolnego, skazano go także na karę grzywny. Szczegóły dotyczące procesu ks. Formanowicza podaje ówczesna prasa[3]. Kolekcjoner, bibliofil, prowadził studia historyczne i bibliotekarskie pod kierunkiem kanonika gnieźnieńskiego i bibliotekarza kapituły, ks. prof. Tadeusza Trzcińskiego.
W 1928 zakończył pracę w parafii w Modliszewku i został mianowany kanonikiem katedralnym gnieźnieńskim. Objął jednocześnie obowiązki archiwariusza i bibliotekarza kapitulnego. Uporządkował zasoby Biblioteki Kapitulnej oraz przeprowadził inwentaryzację w archiwum gnieźnieńskim. 3 kwietnia 1929 przewiózł do Biblioteki Kapitulnej wszystkie zbiory biblioteki dekanalnej w Wągrowcu. Był autorem opracowania naukowego Biblioteka Kapitulna w Gnieźnie (1929)[4], wydanego z okazji II Zjazdu Bibliotekarzy Polskich. Ogłosił także m.in. Katalog druków polskich XVI wieku biblioteki kapitulnej w Gnieźnie (1930)[5] oraz Katalog inkunabułów biblioteki w Gnieźnie (1939, ukazał się jedynie pierwszy zeszyt)[6].
26 lipca 1940 został aresztowany przez gestapo. Był więziony w niemieckich obozach koncentracyjnych w Oranienburgu, a od grudnia 1940 w Dachau. Zginął w komorze gazowej 4 maja 1942 w Hartheim koło Linzu[7][8].
Upamiętnienie edytuj
Jego imię i nazwisko zostało umieszczone na tablicy poświęconej pomordowanym księżom Archidiecezji Gnieźnieńskiej, znajdującej się na ścianie Katedry. W dniu 16 czerwca 2007 roku Szkoła Podstawowa w Modliszewku otrzymała imię ks. kanonika Leona Formanowicza. Z tej okazji na ścianie Szkoły została wmurowana tablica poświęcona byłemu proboszczowi parafii w Modliszewku[9].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 179.
- ↑ M. Paluszkiewicz, J. Szews, Słownik biograficzny członków tajnych towarzystw gimnazjalnych w Wielkim Księstwie Poznańskim 1850-1918, Poznań 2000, str. 66.
- ↑ "Praca": tygodnik polityczny i literacki, illustrowany, 1907.02.17 R.11 nr 7, s. 211. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa. [dostęp 2013-06-25]. (pol.).
- ↑ Leon Formanowicz, Bibljoteka Kapitulna w Gnieźnie, Poznań 1929.
- ↑ Leon Formanowicz, Katalog druków polskich XVI-go wieku Bibljoteki Kapitulnej w Gnieźnie, Poznań 1930.
- ↑ Leon Formanowicz, Katalog inkunabułów Biblioteki Kapitulnej w Gnieźnie. Z. 1, [Spis alfabetyczny], Poznań: zasiłkiem Min. Wyznań Religijnych i Oświecenia Publ. : L. Formanowicz, 1939.
- ↑ Słownik biograficzny archiwistów polskich: 1918-1984, red. nauk. M. Bielińska, I. Janosz-Biskupowa, Warszawa-Łódź 1988, s. 55.
- ↑ Lista ujawnionych osób zamordowanych w Hartheim, [w:] Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2014-05-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-08)].
- ↑ Ks. Leon Formanowicz patronem szkoły, [w:] "Opoka" Serwis informacyjny. [dostęp 2014-12-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-19)].
Bibliografia edytuj
- Józef Nowacki, Leon Formanowicz, w: Polski Słownik Biograficzny, tom VII, 1948-1958
- Mieczysław Formanowicz: Ksiądz Leon Formanowicz, kanonik katedry prymasowskiej w Gnieźnie: Życie i praca. Warszawa, 2007.
Linki zewnętrzne edytuj
- Publikacje Leona Formanowicza w bibliotece Polona