Roman Chojnacki (poeta)
Roman Chojnacki (ur. 4 maja 1954 w Lesznie) – polski poeta, krytyk literacki, redaktor, autor scenariuszy teatralnych, były sekretarz literacki Teatru Nowego w Poznaniu. Znany głównie jako twórca dziesięciu tomików poetyckich oraz pracy krytycznoliterackiej Od „mówienia wprost“ do „nowej prywatności“: o poezji lat siedemdziesiątych.
| Data i miejsce urodzenia |
4 maja 1954 |
|---|---|
| Narodowość |
polska |
| Alma Mater |
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu |
| Dziedzina sztuki | |
| Ważne dzieła | |
| |
Życiorys edytuj
Debiutował w wieku osiemnastu lat na łamach „Gazety Poznańskiej“. Rok później ukazał się jego pierwszy arkusz poetycki Głos pierwszy, który zaginął w niemalże całym nakładzie. W 1977 został absolwentem filologii polskiej ze specjalnością teatrologia Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Należał do Związku Literatów Polskich, w którym przez rok pełnił funkcję prezesa Koła Młodych ZLP. W latach 1982–1988 był sekretarzem literackim w poznańskim Teatrze Nowym oraz współredaktorem czasopisma teatralnego „Zza kulis“. W międzyczasie publikował swoje wiersze oraz prace krytyczne w takich pismach jak „Integracje“, „Student“, czy „Akcent“[1]. W 1982 został powołany do wojska w ramach ogólnopolskiej akcji SB wymierzonej w „osoby podejrzane o inspirowanie i organizowanie strajków i zajść ulicznych, druk, kolportaż, czy tzw. łącznikowanie, a nie nadające się (z braku dowodów) do internowania lub zatrzymania“[2]. Odbył tę służbę w jednostce wojskowej w Rawiczu. Następnie został „nauczycielem“ w konsulacie USA w Poznaniu. Rok 1986 to moment pierwszego opuszczenia kraju przez Chojnackiego. Wyjechał wówczas do Stanów Zjednoczonych na stypendium Agencji Informacyjnej Departamentu Stanu. Podróżował po USA, a jego przewodniczką po wyprawach była Eleonora Griswold, wdowa po Aleksandrze Fordzie. Grossowie zaproponowali mu objęcie stanowiska ich osobistego sekretarza i pozostanie na amerykańskim kontynencie. Chojnacki jednak odmówił i na krótki czas wrócił do Polski. W roku 1988 wyemigrował ostatecznie do Kanady, na fali tzw. emigracji solidarnościowej[3]. Mieszkał tam do 2018 w Brampton pod Toronto i pracował jako kierowca, nie zaniedbując sztuki pisarskiej. Należy do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.
Twórczość edytuj
Jego twórczość wywodzi się z ruchu poetyckiego, zwanego „Nowa Prywatność”, który pojawił się w świecie literackim w 1976, skąd nazywany jest także „Pokoleniem '76”. To kolejna ponowofalowa generacja, której literatura charakteryzowała się stałymi i charakterystycznymi cechami. Głównymi zagadnieniami, jakie można było w jej poetyce znaleźć, to m.in.: język, etyka, pamięć kultury, religia, polityka, biologia, wyobraźnia[4]. Była to literatura ponura, wyrażająca „przygnębienie ery gierkowskiej“, korzystająca z tradycji turpizmu. Opisywała świat „chorujący, osaczony szpetotą, grzęznący w ziemi cmentarnej“. Najbardziej dominującą i wyróżniającą jej cechą było jednak opisanie w niej samopoczucia, które bywa uchwyceniem nastroju chwili, wyrażeniem uczucia, czy oceną losu. Poezja Chojnackiego na tym się nie zatrzymała. Wychodząc od swego pierwotnego pochodzenia, ewoluowała „w kierunku indywidualnej definicji rzeczywistości“[5], na którą składało się osobiste, humanistyczne, uniwersalne spojrzenie na człowieka. Nie brakuje w jego poezji kontemplacji świata[6], tak w wymiarze zachwytu nad nim, jak też pochylenia się nad jego smutkiem. W dorobku autora znajdują się wiersze miłosne, przepełnione zmysłowością oraz takie, które traktują o rzeczach ostatecznych. Utwory w najnowszych tomikach ocierają się o filozofię transcendencji i epistemologii oraz podejmują kwestię wyobraźni poetyckiej[7].
Tomiki poetyckie:
- Głos pierwszy
- Dla tego życia
- Z pozoru cisza
- Apel poległych i inne wiersze
- Noc: wiersze 1977–1983
- Wiersze nienapisane
- Tak
- Lekcje przyrody
- Aleppo
- C'est ainsi
Inne:
Nagrody i wyróżnienia edytuj
W 1978 zdobył nagrodę główną w Ogólnopolskim Turnieju Poezji Społecznie Zaangażowanej o Nagrodę „Czerwonej Róży“. Rok później otrzymał Medal im. Stanisława Grochowiaka za najlepszy debiut, natomiast w 1980 nagrodę „Peleryny“ za najciekawszy debiut poetycki. Za tomik Apel poległych i inne wiersze przyznano mu podziemną Nagrodę Niezależnych, a za tomik Noc oraz książkę Od „mówienia wprost“ do „nowej prywatności“ Wawrzyn Radaru. W 2006 Chojnacki dostał Nagrodę Fundacji Władysława i Nelli Turzańskich.
Przypisy edytuj
- ↑ Bożena Szałasta-Rogowska: „Wyplątany z sieci południków / odnalazłem siebie w głębi oceanu“ – o „kanadyjskiej“ poezji Romana Chojnackiego, (maszynopis), s. 1-2.
- ↑ http://www.wydawnictwoa5.pl/;s,autorzy,id,82 – dostęp 26 kwietnia 2012 roku.
- ↑ Bożena Szałasta-Rogowska: „Wyplątany z sieci..., s. 1-3.
- ↑ Edward Balcerzan: Przygody człowieka książkowego (ogólne i szczególne), Wydawnictwo PEN, Warszawa 1990, s. 69-70.
- ↑ Bożena Szałasta-Rogowska: „Wyplątany z sieci..., s. 4.
- ↑ Bogusław Biela: Żal byłoby opuścić ten świat. O wierszach Romana Chojnackiego, „Akcent“ 2008, nr 1, s. 135.
- ↑ Bożena Szałasta-Rogowska: „Wyplątany z sieci..., s. 14.
- ↑ Herody polskie, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (przedstawienia). [dostęp 2022-02-14].
- ↑ Herody Polskie [online] [dostęp 2022-02-14].
- ↑ Chojnacki Roman – Gołąb cukrowy • Książki Wydawnictwa WBPiCAK • Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury [online], WBPiCAK • Biblioteka, Wydawnictwo, Folklor, Fotografia, Krajoznawstwo, 18 kwietnia 2023 [dostęp 2023-06-27] (pol.).