Hunerih

Hunerih (lat: Hunericus ili Hunirix, umro 23. decembra 484. godine) bio je kralj Vandala i Alana od 477. do 484. i drugi vladar severnoafričke Vandalske kraljevine koju je utemeljio njegov otac Gejserih.

Hunerih je bio Gejserihov najstariji sin. Istorijski izvori ga prvi put spominju 442. godine kada je Gejserih, koji je 429. preveo Vandale iz Hispanije u Afriku, sklopio sporazum sa zapadnorimskim carem Valentinijanom III. Pošto su carstvu u isto vreme zapretili Huni, ravenski dvor je pristao da Gejserihu prepusti bogate severnoafričke provincije Prokonzularnu Afriku (Africa Proconsularis), Bizancenu (Byzancena) i deo Numidije (Numidia). Vandalska kraljevina je priznata kao rimski saveznik, a zauzvrat je Gejserih dozvolio snabdevanje Rima i Italije afričkim žitom i morao je da pošalje Huneriha kao taoca u Ravenu. Ipak, Hunerihov boravak na rimskom dvoru bio je dotada nezabeležen pošto je u tom periodu veren sa carevom ćerkom Eudokijom. Po prvi put je rimska carska porodica svojevoljno dozvolila bračno povezivanje sa jednom vladarskom porodicom koja je smatrana za varvarsku.

Nije poznato kada se i kako Hunerih vratio ocu u Afriku. Poznato je samo da je u to vreme sklopio prvi brak sa ćerkom vizigotskog kralja Teodoriha I čije nam ime nije ostalo zabeleženo. Međutim, Valentinijanov vojskovođa Aecije, inače pravi vladar Zapadnog rimskog carstva, je želeo da raspali staro rivalstvo između Vizigota i Vandala tako da je podsetio Gejseriha na Hunerihovu veridbu sa carskom ćerkom. Gotska princeza je stoga nabeđena da je pokušala da otruje svog svekra, a zatim je osakaćena i poslata nazad ocu.

Aecijev naum je uspeo, ali je vojskovođa pao kao kao žrtva atentata 454., a ubrzo je slična sudbina zadesila i njegovog dželata, cara Valentinijana III. Novi car Petronije Maksim je naterao Valentinijanovu udovicu da se uda za njega, a svog sina cezara Paladija je oženio Eudokijom. Gejserih je ovakav sled događaja iskoristio da organizuje čuvenu vandalsku pljačku Rima 455. pod izgovorom da dolazi da odbrani narušenu porodičnu čast. Vandali su sa sobom odveli i caricu majku Liciniju Eudoksiju i njene dve ćerke. Ovoga puta Gejserih je u Kartagini organizovao svadbu svog sina i carske neveste Eudokije.

Eudokija je Hunerihu rodila samo jedno dete, sina Hilderiha. Vremenom su razlike između dvoje supružnika postale sve veće, naročito u pogledu verskih pitanja. Hunerih je, kao i većina Vandala, bio sledbenik arijanskog učenja, osuđenog kao jeres na Prvom vaseljenskom saboru 325., a njegova žena pravoslavlja. Eudokija je napustila Huneriha i otišla na hodočašće u Jerusalim. Nekoliko dana po prispeću u Sveti grad Eudokija je umrla 471. ili 472. i sahranjena je u grobnici svoje bake Elije Eudokije, supruge cara Teodosija II.

Hunerih je najposle nasledio presto pošto je njegov vremešni otac Gejserih umro 25. januara 477. godine. Gejserih je ustanovio zakon po kome se u Vandalskoj kraljevini kruna nasleđivala po principu seniorijata, dakle za prestolonaslednika je automatski proglašavan najstariji muški član dinastije.

Drugi deo Gejserihovog nasleđa bio je mirovni sporazum koji je vandalski kralj sklopio sa istočnorimskim (vizantijskim) carem Zenonom 474. godine, a koji je Hunerihovim pravoslavnim podanicima garantovao slobodu veroispovesti. Po stupanju na presto novi kralj je poslao svoje emisare u Konstantinopolj da obnove sporazum sa Zenonom. U početku svoje vlade Hunerih je bio popustljiv prema pravoslavnima i dozvolio im je da izaberu novog episkopa Kartagine. Kasnije je pak Hunerih počeo da sprovodi agresivniju politiku prema pravoslavnima koja se pred kraj njegove vladavine pretvorila u pravi progon. Već 480. Hunerih je počeo da proteruje pravoslavne sveštenike i monahe i da kažnjava Vandale koji su prešli iz arijanstva u pravoslavlje. Najzad, kralj je 24. februara 484. objavio zakon kojim su rimski zakoni upereni protiv jeretika sada trebali da se primene upravo protiv pravoslavne, uglavnom romanske populacije Afrike ukoliko ne prihvati arijanstvo do 1. juna te godine. Po ovom zakonu pravoslavnoj crkvi su oduzete sve crkve, sveštenstvu je zabranjeno da vrši verske obrede a mirjanima da poklanjaju ili zaveštavaju crkvi imovinu. Po pravoslavnoj tradiciji nekoliko uglednih Rimljana je u tom periodu postradalo mučeničkom smrću poput bivšeg prokonzula Kartagine Viktorijana iz Hadrumenta, Frumentija i nekoliko imućnih trgovaca. Međutim, taman kada se progon zahuktao, Hunerih je umro 23. decembra 484. godine.

Hunerih je pokušavao da presto ostavi svom i Eudokijinom sinu Hilderihu. Usled Gejserihovog zakona o pravilu seniorijata Huneriha je nasledio njegov sinovac Guntamund.

Literatura

• The Prosopography of the Later Roman Empire II: A.D. 395-527, ed. J.R. Martindale, Cambridge 1980, str. 572-573.

Prethodnik: Gejserih

Vandalski kraljevi 477. - 484.

Nasljednik: Guntamund