Mavi Kur'an

Mavi Kur'an
Al-Musfah Al-Azrak
Ülke	Tunus
Konu	Dini kitap
Yayım	IX-X yüzyılları arası

Mavi Kuran (arapça. المصحف الأزرق‎‎) — 9.yüzyıl sonu ile 10.yüzyıl başı arasında Kayrevan Müslümanları için oluşturulan mavi renkli Tunus Kufi el yazması. El yazması, Kuran'ın en sanatsal kopyalarından biri, aynı zamanda İslam sanatının en büyük eserlerinden biri ve şimdiye kadar yapılmış en pahalı el yazmalarından biri olarak kabul edilir.

Yazının tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

El yazmasının ilk sözü, Kairouan'daki Ulu Camii kütüphanesinin kataloğuna dahil edildiği hakkında malumatlar 1293 yılına kadar uzanıyor. Bazı araştırmacılara göre el yazması İspanya'da yazılmış. Elaine George adlı tarihçi aramştırmacı erken Abbasi Halifeliği dönemine tarihlenebileceğine inanmasına rağmen, çoğu akademisyen Mavi Kuran el yazmasının yaratılış yeri ve zamanı konusunda hemfikir.

El yazması, tamamen indigo ile boyanmış, parşömen üzerine altın (krisografi) ve gümüş yazı tekniği kullanılarak yapılmıştır. Ayrıca kırmızı mürekkep kullanıldı. Bu el yazması Müslüman hat sanatının en meşhur örneğidir ve "şimdiye kadar yapılmış en tuhaf görkemli el yazmalarından biri" olarak adlandırılır. Sanat tarihçisi Yasser Tabbaa, altın harflerin indigo yüzeyindeki "geçici etkisinin" "Mutezile'lerin Tanrı Sözünün yaratıcılığına ve mucizevi gücüne olan inancını doğrulamayı amaçladığını" yazdı.

El yazması, Osmanlı İmparatorluğu döneminde dünya çapında dağıtılan 7 cilt ve 600 sayfadan oluşuyordu. 1923'te İstanbul'da, el yazmasının bazı sayfaları, koleksiyoncu F.Martin tarafından alındı ve daha sonra Avrupa'da satıldı. 1977'de Christie's, Mavi Kuran'dan benzer sayfalardan bazı el yazmaları aldı, ancak bunların böyle olup olmadığı kesin olarak bilinmemektedir.

Bugün, sayfaların çoğu Tunus Ulusal Sanat ve Arkeoloji Enstitüsü'nde, geri kalanı ise dünyadaki diğer müzelerde bulunuyor. 1983'ten beri Rakkad'daki Ulusal İslam Eserleri Müzesi'nde 67 sayfası var. El yazmasının sayfaları ayrıca Dublin'deki Chester Beatty Kütüphanesi'nde, New York'taki Metropolitan Müzesi'nde, Kuveyt'teki Tarek Rajab Müzesi'nde ve özel koleksiyonlarda tutulmaktadır. 24 Nisan'da Sotheby's'de sayfalardan biri 250,520 sterline satın alınmıştır.

Sayfalar çeşitli boyutlarda mevcuttur: Los Angeles County Sanat Müzesi 28,25 x 37,46 santimetredir, ancak bazıları 31 x 41 santimetreden daha büyüktür.

Her sura 20'den fazla gümüş rozet ile süslenmiştir ve harfler altınla yazılmıştır; Zengin indigo ile birlikte değerli metalik metin, bu dönemde Kuzey Afrika'yı yöneten, bu sanat eseri ile Anadolu'ya hükmeden Bizans İmparatorluğu'nun zenginliğini ve gücünü göstermeye çalışan Fatımi hanedanına olası bir yükselişe tanıklık ediyor ve altın ve gümüş mürekkep kullanıyordu. Görkemli el yazmalarında mor parşömen üzerine harfler vardır. Yazı için altın mürekkep pudra altından yapılmıştır ve sayfaları çevreleyen dekor Cordoba Katedral Camii'nin mihrabından aktarılabilirdi. Bu örnek tüm Fatımi Kuranlarının hayatta kalan tek örneğidir. Semerkant Kufi Kuranı ve Topkapı elyazması Kuran'ın daha önceki tam kopyaları arasındadır.

Kufi yazısının, ünlüler olmadan sayfa başına 15 satırlık paragraflarda keskin köşeleri vardır; bu, 9-10. Yüzyıl Müslüman el yazmaları için doğaldı.

Yazıt sütunları, her sayfanın sağ tarafında belirgin bir şekilde yer alır ve bu, satırların başına münferit harfleri koyan caesur metninin boşluğa girmesiyle ortaya çıkar. El yazmasında birbiriyle ilgisi olmayan harflerin bulunduğu kelimeler, zamanın Kuran metinlerinin bir başka özelliği olan satırlarla ayrılır. Bu çizgiler gümüşten oluşturuldu ve 1000 yıl içinde oksitlendi.