Seðlar og mynt

Seðlabanki Íslands hefur einkarétt á að gefa út seðla og mynt á Íslandi, líkt og seðlabankar í flestum löndum. Þegar Seðlabankinn var stofnaður árið 1961 hlaut hann einkarétt til þess að gefa út seðla, en árið 1967 færðist rétturinn til útgáfu á mynt frá ríkissjóði til Seðlabankans. Saga seðla- og myntútgáfu á Íslandi er þó mun lengri.

Alls eru sjö fjárhæðir í seðlum og fimm fjárhæðir í myntum í gildi sem lögeyrir á Íslandi. Hins vegar hefur hluti þessara peninga ekkert verið látinn í umferð nýlega og er því hverfandi. Það gildir um seðla sem eru að verðgildi hundrað krónur eða lægra.

Eftirtalinn lögeyrir er í gildi á Íslandi: Seðlar að fjárhæð kr. 5000, 2000, 1000, 500, 100, 50 og 10 og mynt að fjárhæð kr. 100, 50, 10, 5 og 1.

Seðlarnir eru hannaðir af Kristínu Þorkelsdóttur ásamt Stephen A. Fairbairn. Myntin er hönnuð af Þresti Magnússyni.

Undirskrift tveggja bankastjóra er á hverjum seðli. Á öllum seðlum er vatnsmerki með andlitsmynd af Jóni Sigurðssyni forseta Alþingis. Seðlar og mynt eru ávísun á verðmæti og greiða þannig fyrir viðskiptum. Peningar eru þannig nauðsynlegur þáttur í nútímahagkerfi, þótt ýmis önnur greiðsluform hafi komið til sögunnar. Að jafnaði er talað um að peningar gegni þrenns konar hlutverki. Þeir eru greiðslumiðill, þ.e. greiða fyrir viðskiptum. Þá eru þeir geymslumiðill, þ.e. hægt er að geyma verðmæti í peningum. Í þriðja lagi eru peningar mælieining, þ.e. með þeim er mælt verðmæti hluta.

Sjá einnig ágrip af sögu Seðlabanka Íslands.