De mythe van het vechtkabinet van Joop den Uyl

Rond de regeerperiode van Joop den Uyl zijn vele grote en kleine mythen ontstaan. Zo wordt als juist aanvaard, maar ongefundeerd gesproken over het vechtkabinet en het potverteren. De herinnering aan het kabinet-Den Uyl en de wijze waarop deze regering politiek bedreef zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Al in de jaren zeventig is dit proces van beeld- en mythevorming rond de regeerperiode van Den Uyl in gang gezet stelt Ilja van den Broek in haar proefschrift Heimee naar de politiek. De herinnering aan het kabinet-Den Uyl. Zij promoveert op donderdag 30 mei 2002 aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Het proefschrift gaat nader in op de collectieve herinnering aan het kabinet-Den Uyl (1973-1977), die ook 25 jaar na de val van deze regering nog levend is. Aan de 'meest linkse regering die Nederland ooit had', werd in de afgelopen decennia met weemoed teruggedacht door bijvoorbeeld PvdA-politici en progressieve journalisten, die meenden dat de verbeelding aan de macht was geweest. Uit 'rechtse' hoek klonk vooral kritiek: de progressieve regering zou de overheidsfinanciën zodanig hebben ontwricht, dat Nederland nog decennia lang de gevolgen daarvan ondervond. De promovenda beschrijft en analyseert hoe deze mythes zich ontwikkelden in de context van de dagelijkse politieke strijd en veranderende maatschappelijke omstandigheden, tot op de dag van vandaag.

De verschillende, maar inhoudelijk verbonden mythes worden ondergebracht in drie delen:

• Politiek idealisme en de maakbare samenleving
• De democratische staatsman
• De verbeelding van de progressieve politiek.

Zij verwijzen terug naar drie periodes in de naoorlogse Nederlandse geschiedenis waarmee het kabinet-Den Uyl was verbonden. Ten eerste het doorbraak-idealisme en de wederopbouw van de tweede helft van de jaren veertig en vijftig, ten tweede de overgang van de grote politieke leiders naar een gedemocratiseerd leiderschap in de jaren vijftig en zestig, en tot slot de vernieuwingsdrang van de jaren zestig. Het hoofdstuk 'De democratische staatsman' gaat nader in op de beeldvorming rond Joop den Uyl, in de politieke overgangsperiode tegelijk een visionair en een aarzelend politicus.

Het promotieonderzoek maakt deel uit van het onderzoeksprogramma 'De Natiestaat. Politiek in Nederland sinds 1815'. Dit mede door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) gefinancierd programma beoogt een impuls te geven aan de geschiedschrijving over politiek in Nederland in de negentiende en twintigste eeuw. Naast de institutionele geschiedenis van wetgeving en partijvorming gaat de aandacht uit naar de ontwikkeling van politieke stijl, cultuur en omgangsvormen.

Promotoren: prof.dr. H.J.G. Beunders, Geschiedenis van media en cultuur (EUR) en prof.dr. J.L.J. Bosmans, Nieuwste geschiedenis (KUN)
Promotie donderdag 30 mei 2002, 13.30 uur
Plaats: Woudestein, Senaatszaal
Dit proefschrift is als handelseditie verschenen bij uitgeverij Wereldbibliotheek te Amsterdam,
ISBN 90 284 1957 8
Info: bij de promovenda, tel. (050) 363 8540
e-mail: i.m.van.den.broek@let.rug.nl